Η μυστική φωνή τού Αγίου Όρους

Από τις εμπειρίες του στο Όρος

Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Η πρόσφατη επίσκεψή μου στο Άγιον Όρος έφερε στην μνήμη μου έντονες αναμνήσεις από την πολυχρόνια σχέση μου με τους μοναχούς που αθλούνται πνευματικά σε αυτό. Κάθε επίσκεψη στο Άγιον Όρος ήταν και είναι μια μύηση στην μυστική ζωή του που κινείται πέρα από την επιφάνεια και τον κόσμο τών αισθήσεων και τής λογικής.

Η πρώτη μου επίσκεψη στο Άγιον Όρος ήταν το έτος 1966, όταν με ομάδα συμφοιτητών μου υπό την καθοδήγηση τού καθηγητού Παναγιώτου Χρήστου καταγράφαμε τα χειρόγραφα στις βιβλιοθήκες τών Ιερών Μονών. Η εργασία ήταν επίπονη, γιατί εν πολλοίς βιβλιοθήκες δεν υπήρχαν, οι περισσότεροι χειρόγραφοι κώδικες ήταν σε κιβώτια και έπρεπε σε λίγες ώρες, στο ενδιάμεσο μεταξύ τών ιερών ακολουθιών στο καθολικό, να τα ανοίγουμε, να τα αξιολογούμε, να τα χαρακτηρίζουμε και στην συνέχεια να τα καταγράφουμε σε ειδικούς καταλόγους. Παραμείναμε περίπου ενάμιση μήνα σε διάφορα Μοναστήρια, συμμετέχοντας στις ιερές ακολουθίες και εργαζόμενοι στις βιβλιοθήκες.

Τότε όλα μού προκαλούσαν έκπληξη, κυρίως η όλη διοργάνωση τών Μοναστηριών και η πρώτη επικοινωνία με κοινοβιάτες και ιδιορρυθμίτες μοναχούς. Αισθανόμουν ότι βρισκόμουν αιώνες πριν στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Βυζάντιο) με τον ιδιαίτερο τρόπο ζωής, το παλαιό ημερολόγιο, την παλαιά μέτρηση τής ώρας και τον τρόπο σκέψεως τών αρχαίων μοναχών.

Η πρώτη αυτή επικοινωνία με το άγνωστο μυστήριο τού Αγίου Όρους ήταν αναγνωριστική, εξωτερική, επιφανειακή, όταν βλέπω αυτήν την σχέση ύστερα από πολλά χρόνια. Ωστόσο ήταν η αρχή συχνότερης επικοινωνίας, η οποία με την πάροδο τού χρόνου γινόταν και πιο εσωτερική. Έκτοτε, πολλαπλασιάσθηκαν οι προσκυνηματικές επισκέψεις στα Μοναστήρια, τις Σκήτες, τις Καλύβες, τα Καθίσματα, τα Κελλιά, την έρημο τού Αγίου Όρους. Βάδισα επί ώρες πολλές στα ευλογημένα μονοπάτια τού Αγίου Όρους, πλησιάζοντας τα παραθαλάσσια Μοναστήρια με ήσυχη και ταραχώδη θάλασσα, ανέβηκα σε βράχους και σπήλαια, αγρύπνησα σε Μοναστήρια, Σκήτες και Κελλιά και απήλαυσα το ίδιο τυπικό με τις ιδιομορφίες κάθε περιοχής.

Από τα Μοναστήρια πήγα στις Σκήτες, κυρίως στην Ιερά Νέα Σκήτη, όπου εμόναζε μεταξύ άλλων Πατέρων και ο γνωστός μου από το Αγρίνιο Αρχιμ. Σπυρίδων Ξένος, τον οποίο είχα Διευθυντή στο οικοτροφείο στο Αγρίνιο, όταν ήμουν μαθητής. Εκεί εύρισκα αρχοντική φιλοξενία, ως φοιτητής και εκεί το 1971 πέρασα την σύντομη μοναχική δοκιμασία μου. Μού άρεσε ιδιαίτερα η σκητιώτικη ζωή, με την αγάπη και την ελευθερία, με την ησυχαστική και κοινοτική ζωή. Στην Νέα Σκήτη τότε ήταν η Συνοδεία τού Ιερομονάχου Εφραίμ, αργότερα Ηγουμένου τής Ιεράς Μονής Φιλοθέου, και εκεί αθλούνταν πνευματικά ο μοναχός Ιωσήφ, αργότερα Βατοπαιδινός, και ο μοναχός Θεοφύλακτος, πνευματικά παιδιά τού Γέροντος Ιωσήφ τού Σπηλαιώτου. Ένα κομμάτι τής ζωής μου συνδέεται με την Νέα Σκήτη και την αγάπη τών Πατέρων που ακόμη ζουν εκεί, όπως τού π. Ανδρέα τών Αβραμαίων, τού π. Τρύφωνος, τού π. Ιγνατίου κ.α.

Από την Νέα Σκήτη ανοιγόμουν πολλές φορές προς την Αγία Άννα, την Μικρά Αγία Άννα, τα Κατουνάκια και τα Καρούλια. Ιδιαιτέρως στην έρημο τού Αγίου Όρους συνάντησα ερημίτες μοναχούς με νοερά προσευχή, θεωρία Θεού, αγάπη στον Θεό και στους ανθρώπους, μια γνήσια ασκητική ζωή. Ο π. Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης και η συνοδεία του, ο Γέρων Θωμάς και η συνοδεία του, ο Γέρων Γερόντιος τών Δανιηλαίων και η συνοδεία του, ο Ιερομόναχος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης κ.α. κάθε φορά με έτρεφαν πνευματικά με την αγάπη τους και ο καθένας με τον ιδιαίτερο τρόπο του και τον χαρακτήρα του μού απεκάλυπταν την μυστική ομορφιά τού Αγίου Όρους.

Σχεδόν πενήντα χρόνια περιτριγύριζα το Άγιον Όρος, πολλές φορές τον χρόνο, ανακαλύπτοντας σε κάθε προσκύνημα κάτι καινούριο, που ήταν το παλιό και ευλογημένο κρασί τού Αγίου Όρους. Από αυτό το κρασί έπινα και μεθούσα πνευματικά, από το ευλογημένο ψωμί τρεφόμουν στον καθημερινό αγώνα μου, λάμβανα πνευματική τροφή, υπερνικούσα όλες τις δυσκολίες.

Σχεδόν από την αρχή τής ιερατικής μου διακονίας γνώρισα και συνδέθηκα πνευματικά με τον άγιο Παΐσιο τον Αγιορείτη, μια εκλεκτή αγιορετική μορφή, ο οποίος γνώριζε με επάρκεια την επιστήμη τών λογισμών και ως πνευματικός ιατρός θεράπευε όλες τις πληγές τών ανθρώπων που τον πλησίαζαν για να μάθουν τα μυστικά τής πνευματικής ζωής. Κάθε συνάντηση μαζί του ήταν ένα μάθημα ορθόδοξης θεολογίας. Πόσες ώρες δεν αφιέρωσε αυτός ο ευλογημένος ασκητής, ο άγιος Παΐσιος, συζητώντας μαζί μου για να με βοηθήση στον αγώνα μου ως Κληρικού, τόσο για τον εαυτό μου, όσο και για την ποιμαντική μου διακονία!

Έτσι, από τα χειρόγραφα τών Μοναστηριών πέρασα στις Σκήτες, από εκεί στην έρημο∙ από τους κοινοβιάτες έφθασα στους ερημίτες∙ από τις αγρυπνίες πέρασα στην ησυχία τής ερήμου, στον άγιο Παΐσιο και τον παπα-Εφραίμ τον Κατουνακιώτη. Μεγάλη δωρεά τού Θεού.

Δεν είναι εύκολο να πλησιάση κανείς το Άγιον Όρος και τους μοναχούς του. Πρέπει πρώτα να αποβάλη τους δερμάτινους χιτώνες τής λογικής και τής κοσμικής νοοτροπίας. Υπήρχαν περίοδοι που δεν με ενδιέφεραν καθόλου τα κειμήλια και τα χειρόγραφα τών Μονών, παρά μόνον οι καρδιές τών μοναχών. Τις πλησίαζα με σεβασμό και φόβο, για να μάθω τα μυστικά τους. Ρωτούσα όποιον μοναχό συναντούσα να μού πη τις εμπειρίες του για την προσευχή και κυρίως την νοερά καρδιακή προσευχή. Πάντοτε άκουγα, σχεδόν ποτέ δεν ομιλούσα. Μπαίνοντας στο Άγιον Όρος άφηνα έξω τα βιβλία, τα κηρύγματα, την ανθρώπινη σοφία και προσπαθούσα να μυηθώ στην παράξενη για τα ανθρώπινα δεδομένα μυστική ζωή του. Το Άγιον Όρος δεν είναι αυτό που φαίνεται εξωτερικά, αλλά αυτό που ακούγεται μυστικά. Υπήρχαν περιπτώσεις που άκουσα την μυστική κραυγή του, την οποία, κατά παράδοξο τρόπο, για να την ακούσω, έπρεπε να σιωπήσω. Στην περίπτωση αυτή λειτουργούν άλλες αισθήσεις.

Αυτή η αγιορειτική ζωή συγκεντρωνόταν στην καρδιά μου και ήταν πρακτική εξάσκηση τών όσων διάβαζα στα πατερικά βιβλία, ήταν κατά κάποιον τρόπο η ζωντανή υπομνημάτιση τών πατερικών λόγων. Και αυτή η ζωή έβγαινε κάθε φορά που ομιλούσα, που συμβούλευα, που καθοδηγούσα, που έγραφα διάφορα κείμενα. Παρατηρώ την όλη συγγραφική μου παραγωγή και μπορώ να θυμηθώ τις φράσεις «κλειδιά» που πήρα από αγιορείτες Πατέρες, να σημειώσω την ατμόσφαιρα τής πνευματικής ζωής που με καθόριζε και με καθορίζει. Είμαι ένας μαθητής τών αγιορειτών Πατέρων και ένας διαγγελεύς αυτών τών κεκρυμμένων μυστηρίων, όσο μπόρεσα να αντιληφθώ. Έτσι θεωρώ το Άγιον Όρος ως μια πνευματική μου πατρίδα, ως μια πνευματική γενέτειρα πόλη μου, και τους παλαιούς αγιορείτες Πατέρες ως δικούς μου διδασκάλους, πατέρες και μυσταγωγούς. Είμαι ένας κατά πνεύμα αγιορείτης.

Όλα αυτά σκεφτόμουν, όταν ταξίδευα πρόσφατα προς το Άγιον Όρος και μάλιστα στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου. Σκεφτόμουν τα φοιτητικά και τα μετέπειτα χρόνια, όπου ως νεαρός φοιτητής και νέος Κληρικός γεμάτος αναζητήσεις και ερωτήματα περπατούσα στα μονοπάτια τού Αγίου Όρους, αναρριχόμουν στα βράχια και αγρυπνούσα στα Μοναστήρια και τα κελλιά για να μάθω τα μυστικά τής θεολογικής ζωής. Και τώρα πήγαινα για να συναντήσω, ως Επίσκοπος, νέους μοναχούς με τον ζήλο και τον πόθο τών παλαιών, οι οποίοι ποθούν να ακούσουν την μυστική ζωή τής παράδοσης. Και χρειάσθηκε αυτήν την φορά να μεταγγίσω σε νέους μοναχούς την πνευματική τροφή που έλαβα πριν μισό αιώνα από το ίδιο το Άγιον Όρος. Στην πραγματικότητα ήθελα να μαθητεύσω στον ζήλο τών νέων μοναχών. Και όταν ομιλούσα μετέφερα τα παλαιά αγιορείτικα λόγια και εξακολουθούσα να ακούω την μυστική κραυγή τού Αγίου Όρους. Άκουγα όμως και τους νέους μοναχούς να μού ομιλούν για τους Γέροντές τους, που είχα και εγώ γνωρίσει και γινόταν μια θαυμαστή επικοινωνία πέρα από τον χρόνο και μέσα στον χρόνο. Γινόταν μια συνάντηση διαφόρων γενεών και ηλικιών.

Μυστήριο είναι το Άγιον Όρος και όποιος το πλησιάζει με προσευχή εισδύει στο βάθος τής παραδόσεώς μας.

Είμαι ευγνώμων στους Αγιορείτες Πατέρες, τους παλαιούς και τους νέους, αυτούς που κοιμήθηκαν και αυτούς που ζουν για να διατηρήσουν τις αγιορείτικες μνήμες τους και περιμένουν εμάς να πάμε ως μαθητές και διδάσκαλοι, πάντως ως αγιορείτες στον πόθο και την καρδιά.

Αιώνια ζωή συμπεπιεσμένη στον χρόνο, και ζωή στον χρόνο που αγγίζει το αιώνιο.–

Πηγή: Κύριο άρθρο «Εκκλησιαστική Παρέμβασης» Τεύχος 230 Σεπτέμβριος 2015.

Αναδημοσίευση από: http://www.parembasis.gr/index.php/menu-teyxos-230/4261-2015-230-01