Η στοργή του βιβλίου

Του Νίκου Τσούλια

      Ναι, φρονώ ότι η σχέση μας με το βιβλίο χαρακτηρίζεται από στοργή / έκφραση αγάπης, από στοργή αμφίδρομη και πολλαπλασιαστική. Όταν απλώς και μόνο πιάνουμε ένα βιβλίο, νιώθουμε να γεννιέται ένα σκίρτημα, να μας διατρέχει ένα καινούργιο συναίσθημα μικτής προέλευσης και του εσωτερικού μας κόσμου και του εξωτερικού περιβάλλοντός μας. Και να η απόδειξη / ερώτημα σε κάτι πολύ απλό και απτό… Γιατί όταν πιάνουμε ένα βιβλίο, τα δάχτυλά μας απαλαίνουν και το άγγιγμά τους είναι τόσο τρυφερό;

      Πάντα η μορφή μας μεταπλάθεται όταν σ’ αυτή συμπεριλαμβάνεται ένα βιβλίο. Η συνολική εικόνα δεν είναι το άθροισμα των δύο επιμέρους εικόνων. Είναι ένα καινούργιο δημιούργημα, που προέρχεται από τον κόσμο του πνεύματος. Όχι, δεν είναι αυτό μια επινόησή μου για να στολίσω το άρθρο. Είναι μια απτή πραγματικότητα, που μου γεννήθηκε από μια σκηνή. Η εικόνα μιας φιλολόγου στο σχολείο μου όταν έχει αγκαλιά τα βιβλία της, είναι μια εικόνα μαγευτική: βλέπεις και νιώθεις (και μετά έρχεται το … νομίζεις) ότι κρατάει αγκαλιά ένα μωρό… Της το λέω και δεν το αρνείται, απλώς χαμογελάει ικανοποιημένη!

      Αυτό συνιστά την αδιόρατη στοργή που νιώθουμε σε κάτι που οι αισθήσεις μας το προσλαμβάνουν ως φυσικό αντικείμενο και την ίδια στιγμή η ψυχή μας υπερβαίνει την εικόνα των αισθήσεων και ταξιδεύει σε κόσμους άγνωστους και μαγεμένους. Γιατί όταν βάλουμε ένα βιβλίο δίπλα στο κρεβάτι μας, κάνουμε άλλον ύπνο και βλέπουμε άλλα όνειρα; Φυσικά εδώ «απαιτείται» να αφεθείς στον κόσμο των καλλιεργημένων ευαισθησιών σου και στους κυματισμούς των ψυχανεμισμάτων σου. Αν αυτά δεν είναι οι τόποι της ονειροφαντασίας σου, είναι φυσικό το βιβλίο να μην σε αγγίζει και να μην σε συνεπαίρνει…

      Αλλά και η στοργή του βιβλίου είναι κάπως παράξενη. Είναι συστατικό του στοιχείο, αλλά αν δεν εκκινήσει η δική σου στοργή, ποτέ δεν θα εκφραστεί η στοργή του βιβλίου! Είναι η μαγεία του διαβάσματος που δημιουργεί αυτό το στερέωμα του συναισθήματος. Μόλις πιάνεις το βιβλίο νιώθεις το μαγικό άγγιγμα, μαλακώνεις, είσαι καταδεκτικός και γλυκαίνεις, νιώθεις έτοιμος και ανυπόμονος να «ζήσεις πιο κοντά στο όνειρο, στο βιβλίο» (Γκόρκι), να ανοίξεις μια πρωτόγνωρη συζήτηση με τον εαυτό σου ή μάλλον αρχίζεις ένα παιχνίδι της τέχνης, γιατί «στην πραγματικότητα τον εαυτό μας δεν τον βρίσκουμε, τον επινοούμε, τον δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι, τον σμιλεύουμε»[i].

      Με τη σχέση στοργής σου με το βιβλίο σπάζεις το φλοιό του κόσμου των αισθήσεων και εισέρχεσαι στους ορίζοντες της ψυχής σου. Ανασταίνεις νεκρές μορφές, ιερά πρόσωπα του πνεύματος για να συζητήσεις για τα μεγάλα ζητήματα που συνεχώς είναι στη σκέψη σου και πολύ σπάνια τα κουβεντιάζεις με τους ζωντανούς, ίσως γιατί κάνουμε τη ζωή μας ύπαρξη και τη γευόμαστε μέσα από τη ρηχή κοίτη της καθημερινότητας. Εκεί μπορείς να αναζητήσεις το «γιατί» της ζωής, να βρίσκεις την αιτία των πραγμάτων και το περιεχόμενο του «είναι» και όχι το σκηνικό του «φαίνεσθαι», γιατί οι αισθήσεις είναι παράθυρα του Κόσμου, μόνο αν μπορείς να ανοίξεις τα μάτια της καρδιάς, αλλιώς θα βιώνεις μια ψευδαίσθηση όπως κάνουν «όλοι που βρίζουν τη θάλασσαν, ενώ πταίει ο άνεμος»… (Δ. Καμπούρογλου).

      Όχι, το διάβασμα δεν είναι φυγή από τη ζωή, δεν είναι αντικατάσταση της φυσικής και κοινωνικής πραγματικότητας˙ το αντίθετο, είναι η αναμέτρηση με τον εαυτό σου, είναι η αναζήτηση της πραγματικής ζωής με τη σκληρότητά της και με τις μυθοπλασίες της. Εδώ επιδιώκεις να συναντήσεις ουτοπίες και μπορεί πριν τις γευθείς να γίνονται ουτοπίες ή και, ακόμα πιο σκληρό, δυστοπίες, να επιταχύνεις την ανάσα της ζωής σου, να πηγαίνεις πιο γρήγορα στα βάσανα και στις δυσκολίες, στις συγκρούσεις και στις υπερβάσεις και να πολεμάς με αντιπάλους και με ανεμόμυλους.

      Εδώ θα συναντήσεις τις αδικίες και τις κοινωνικές ανισότητες, τους πολέμους και την πείνα, τη στυγνή εξουσία και τους καταφρονεμένους αλλά και το μεγαλείο των ανακαλύψεων του ανθρώπινου πνεύματος και τους κοινωνικούς αγώνες, τους στοχασμούς των διανοούμενων και την καλοσύνη των απλών ανθρώπων υπερβαίνοντας τις χωροχρονικές δεσμεύσεις, πολλαπλασιάζοντας τις εμπειρίες της ζωής σου και, το πιο σημαντικό, κατακτώντας εργαλεία για να ερμηνεύεις την πραγματικότητα, για να συμβάλλεις στη δημιουργία ενός όμορφου κόσμου, του δίκαιου κόσμου!

[i] Μ. Έξελμαν (2015), 61 Μαθήματα καθημερινής ζωής από τους Στωικούς, Αθήνα: Πατάκης, σ. 23

ΠΗΓΗ