Για κάθε
άνθρωπο που στοχάζεται την ύπαρξη και το πιθανό της νόημα, δεν μπορεί να
μένει απαθής και να μην αντιδρά στον ευτελισμό διαχρονικών αξιών, στη
στενοκέφαλη και εγωιστική προσκόλληση σε εμμονές που επιχειρούν να
ανατρέψουν διιστορικές ιδέες ή να απαξιώσουν το χριστιανικό μήνυμα,
ακόμη και για την πρόσκαιρη μαγεία της εντύωσης.
Του Στέλιου Συρμόγλου
Και έχουμε
εσχάτως, εν μέσω μάλιστα πολύπλευρης κρίσης, σωρεία δηλώσεων από
ανίδρωτους και ουτιδανούς πολιτικούς και ψευτοδιανοούμενους, περί
αθεΐας, “νεκρών” αρχαίων ελληνικών ή παραχάραξης της ιστορικής αλήθειας.
Απ’ όλους αυτούς που δεν μπόρεσαν ποτέ να εντοπίσουν τον εχθρό τους.
Τον τοποθετούν πάντα έξω και απέναντι απ’ αυτούς, ενώ είναι μέσα τους…
Και όλοι αυτοί
αγνοούν ότι το χριστιανικό μήνυμα (και θα μείνω σ’ αυτό και στην
ορθόδοξη έκφρασή του, και κατά τη σημερινή τρόπον τινά αυθαίρετη
συνομιλία μας…) είναι ο καθρέπτης του αιώνιου στο χρόνο. Όσο εμβαθύνει
κανείς στον κόσμο του, τόσο διαπιστώνει, αρκεί να είναι καλοπροαίρετος,
πως δεν είναι εκ του κόσμου τούτου. Η ορθόδοξη έκφρασή του (ας δηλωθεί
ευθύς εξ’ αρχής πως δεν υπάρχει καμία διάθεση υποτίμησης ή πολεμικής των
άλλων χριστιανικών ομολογιών ή άλλων θρησκευτικών δογμάτων ή ακόμη και
των αθεϊστών, εφόσον επιδεικνύουν τον ανάλογο σεβασμό πρός όλες τις
θρησκείες…) ιστορικά “τελειώθηκε” με την ευτυχή, εκλεκτική και
εμπνευσμένη συνάντηση δύο παραγόντων: Του ευαγγελικού πνεύματος και της
αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.
Εμβαθύνοντας
στα λόγια του Λόγου, πιστοποιούμε πως βασίζονται στην αγάπη, την οποία
και διεκφράζουν ως άρρητη Κένωση, ως Προσφορά, ως Θυσία, ως Μαρτυρία, ως
Ανάσταση, ως κατάργηση, δηλαδή του θανάτου και ως Έλευση της αιώνιας
ζωής. Γνωρίζουμε από το ευαγγελικό μήνυμα πως αυτή η “αναστοιχείωσις”
του ανθρώπινου γίνεται με την ένσαρκη αγάπη, ζωτικό σημείο της οποίας
είναι ο σαρκωμένος Λόγος. Το Πνεύμα εκφράζεται ένσαρκο, χωροχρονικά
δηλαδή αυτό σημαίνει πως το Αχώρητο χορηγείται όχι στις συνθέτουσες του
ορθού λόγου, αλλά στο απόλυτο έγκατο του ανθρώπινου Είναι, το οποίο
πλάστηκε “κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν” του θεού.
Αυτοί οι
πολύτιμοι θησαυροί του ευαγγελικού πνεύματος βρήκαν την ιδανική τους
έκφραση στη διδασκαλία των Ελλήνων Πατέρων της Ορθοδοξίας, οι οποίοι
γνώρισαν κατά βάθος την ελληνική φιλοσοφία. Το πνεύμα του Χριστιανισμού
δεν θα καρποφορούσε ιστορικά, αν η ορθόδοξη έκφρασή του δια μέσου των
Πατέρων δεν “προσέδενε” σε σημαντικές σκεπτικές κατηγορίες, τις οποίες
παρήγαγε ο ανθρώπινος λόγος, που χειραγωγούνταν από το φως της φυσικής
Αποκάλυψης. Η ελληνική φιλοσοφία αποτελεί την ύψιστη έκφραση του
ανθρώπινου λόγου, ο οποίος βρίσκεται σε συνεχή αναζήτηση της Αλήθειας.
Η
οικουμενικότητα της Ορθοδοξίας οφείλεται αφ’ ενός μεν στην Αποκάλυψη,
αφ’ ετέρου δε στο διαχρονικό της δεσμό με τα κράτιστα δώρα του αρχαίου
ελληνικού λόγου. Ναι, αυτού του λόγου που η αβλέλτερη Μαρία Ρεπούση, και
κάθε επιρρεπής στη βλακεία, απαξιώνουν και ειρωνεύονται με κυνική
αναίδεια!..Δεν υπήρξε καμία ελληνοποίηση του χριστιανικού μηνύματος,
ούτε οποιοσδήποτε εκχριστιανισμός της φιλοσοφίας, όπως διατείνονται
ορισμένοι ερμηνευτές. Η Ορθοδοξία, ως έκφραση της μακάριας συνάντησης
του λόγου με το Λόγο, κοσμείται με οικουμενικών διαστάσεων φως. Ήθος και
διάνοια πλέκουν στον κόσμο της την Ωραιότητα ως απείκασμα κάλλους…
θα ήταν,
επίσης, παράδοξο να εγκλείσουμε την Ορθοδοξία μόνο και μόνο στο
Βυζάντιο. Το πνεύμα της είναι ικανό να εκφράζεται και σε άλλους λαούς με
διαφορετική νοοτροπία. Μπορούμε να διαπιστώσουμε αυτή την αλήθεια αν
ανατρέξουμε στη ρωσική θρησκευτική φιλοσοφία και στους μεγάλους
εκφραστές της. Θα δούμε έτσι πως η μυστική δυναμική του ορθόδοξου
μηνύματος είναι και αδαπάνητη και ανεξάντλητη. Προσφέρει πάντα νέες
εκτιμήσεις υπό το αρχέγονο φως, φιλοξενεί εύσπλαχνα τις κοσμικές
εκζητήσεις του ανθρώπινου λόγου και γονιμοποιεί αέναα τις μυστικές
ενοράσεις.
Η κοσμική
ιστορία είναι, αλίμονο, αντεστραμμένο κάτοπτρο της θεοφάνειας, ένα
κάτοπτρο με ρήγματα πάθους και στεναγμών. Ηδη, όμως, αυτά τα ρήγματα τα
οποία κατευθύνουν στην Πτώση μιλούν με τη σιωπή του θανάτου ή με τους
αμφίβολους θριάμβους των “νικών” τους. Μαρτυρούν τον άλλο κόσμο. Τον
κόσμο της φθοράς. Το κακό είναι “ηργμένο”, δεν έχει καμία μεταφυσική
κάλυψη. Οσοδήποτε πεισματικό και προκλητικό ως αδικία, ως αυθαιρεσία, ως
εγωισμός, ως απληστία, μαρτυρεί έμμεσα την άλλη πηγή, την πηγή των
οικτιρμών και της αγάπης, το οικουμενικό έλεος.
Οι προκλήσεις
της άρνησης, ο πειρασμός της εκκοσμίκευσης και οι ποικίλες αντιδράσεις
των αφρόνων της ζωής, έχουν οπωσδήποτε το λόγο τους. Σ’ αυτή την
αναμέτρηση το φως της ορθοδοξίας επιμένει να καλεί την ανθρώπινη
συνείδηση. Η διαφάνεια του είναι άμετρη, το πνεύμα του αιώνιο…
