Επεσκέψατο ἡμᾶς ἀνατολὴ ἐξ ὕψους»
(Λουκ. α´ 78)
Ο
Άγιος ᾿Ιωάννης ὁ Δαμασκηνὸς (1) μᾶς διδάσκει, ὅτι δὲν προσκυνοῦμε πρὸς
ἀνατολὰς ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχε, ἀλλὰ ἐπειδὴ ἡ φύσις μας εἶναι σύνθετος,
δηλαδὴ ὁρατὴ καὶ ἀόρατος, νοητὴ καὶ αἰσθητή, προσφέρουμε στὸν Δημιουργὸ
διπλῆ καὶ τὴν προσκύνησι: ἡ ψυχὴ εἶναι στραμμένη νοερὰ πρὸς τὸν Θεὸ καὶ ταυτόχρονα τὸ σῶμα προσκυνεῖ πρὸς ἀνατολάς.
Αὐτὸς ὁ διπλὸς τρόπος, νοητὸς καὶ αἰσθητός, τῆς ἀναφορᾶς μας πρὸς τὸν Κύριο φαίνεται καὶ σὲ ἄλλες περιπτώσεις:
ψάλλουμε μὲ τὸν νοῦ μας, ἀλλὰ ταυτόχρονα καὶ μὲ τὰ σωματικὰ χείλη μας·
βαπτιζόμεθα καὶ στὸ ὕδωρ καὶ στὸ ῞Αγιο Πνεῦμα, δηλαδὴ ἑνούμεθα μὲ τὸν
Κύριό μας μὲ δύο τρόπους: μετέχοντες στὰ ῾Ιερὰ Μυστήρια καὶ στὴν Χάρι
τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος.
Ο Κύριός μας καὶ Θεός μας εἶναι τὸ νοητὸ Φῶς: «ὁ Θεὸς φῶς ἐστιν»(2)· ἐπίσης εἶναι ὁ «ἥλιος τῆς δικαιοσύνης» (3)· εἶναι τὸ «φῶς τοῦ κόσμου» (4), τὸ «μέγα φῶς» (5) καὶ ἡ «᾿Ανατολή» (60, ἡ ὁποία «ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἐξ ὕψους» καὶ μὲ τὴν Χάρι καὶ τὴν ᾿Αλήθειά Του ἐφώτισε τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ ἦσαν καθήμενοι «ἐν σκότει» ἀγνωσίας,«ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου»τῆς ἁμαρτίας.᾿
Ακριβῶς γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν πρέπει νὰ ἀφιερώνωμε στὸν Χριστό μας τὴν ἀνατολὴ γιὰ τὴν προσκύνησι, διότι τὸ κάθε τὶ ὡραῖο πρέπει νὰ τὸ ἀποδίδωμε στὸν Θεό, ἀπὸ τὸν ῾Οποῖο προέρχεται κάθε ἀγαθό.Καὶ ὁ θεῖος Δαβὶδ λέγει: «Αἱ Βασιλεῖαι τῆς γῆς, ᾄσατε τῷ Θεῷ, ψάλατε τῷ Κυρίῳ τῷ ἐπιβεβηκότι ἐπὶ τὸν οὐρανὸν τοῦ οὐρανοῦ κατὰ ἀνατολάς» (7), διότι ὁ Κύριος ἄρχισε τὰ ἔργα Του ἀπὸ δυσμῶν ἡλίου καὶ τελειώνει αὐτὰ «κατὰ ἀνατολάς», στὴν πηγὴν τοῦ φωτός· ἐπίσης ἡ ῾Αγία Γραφὴ λέγει: «ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν ᾿Εδὲμ κατὰ ἀνατολάς, ἔνθα τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασεν, ἔθετο» (8) καὶ ὅταν ὁ ἄνθρωπος παρέβη τὴν ἐντολή, ἐξωρίσθη «ἀπέναντι τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς»(9), δηλαδὴ στὰ δυτικά.Προσκυνούμε λοιπὸν τὸν Θεό, ἀναζητώντας τὴν ἀρχαία Πατρίδα μας καὶ ἀτενίζοντας πρὸς Αὐτήν· αὐτὸ μᾶς ὑπενθυμίζει καὶ ἡ Σκηνὴ τοῦ Μαρτυρίου στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ποὺ εἶχε στραμμένο τὸ «Καταπέτασμα» (10) καὶ τὸ «῾Ιλαστήριον» (11) πρὸς τὴν ἀνατολή. Καὶ ἡ φυλὴ τοῦ ᾿Ιούδα, ἐπειδὴ ἦταν τιμιωτέρα, ἦταν παρατεταγμένη «κατὰ ἀνατολάς» (12)
.Καὶ στὸν περιώνυμο Ναὸ τοῦ Σολομῶντος ἡ πύλη τοῦ Κυρίου εὑρίσκετο κατὰ ἀνατολάς (13).Αλλ᾿ ὅμως καὶ ὁ Κύριός μας, ὅταν ἦταν ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ, ἔβλεπε πρὸς τὰ δυτικά, καὶ ἔτσι ἐμεῖς ὅταν προσκυνοῦμε Αὐτόν, ἀτενίζουμε πρὸς Αὐτόν, δηλαδὴ στραμμένοι πρὸς τὰ ἀνατολικά. Καὶ ὅταν κατὰ τὴν ᾿Ανάληψί Του ἐφέρετο ἐπάνω πρὸς ἀνατολάς, καὶ ἔτσι προσεκύνησαν Αὐτὸν οἱ ᾿Απόστολοι(14)· καὶ μὲ τὸν ἴδιο τρόπο θὰ ἔλθη, ὅπως εἶδαν Αὐτὸν νὰ κατευθύνεται στὸνΟὐρανό (15), ὅπως εἶπε ὁ ῎Ιδιος ὁ Κύριος:«ὥσπερ ἡ ἀστραπὴ ἐξέρχεται ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ φαίνεται ἕως δυσμῶν, οὕτως ἔσται καὶ ἡ παρουσία τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου» (16)
Προσμένοντες λοιπὸν κατὰ τὴν Δευτέρα Παρουσία τὸν Σωτῆρα μας, «ἐπὶ ἀνατολὰς προσκυνοῦμεν».Αυτή ἡ Παράδοσις εἶναι ἄγραφος καὶ προέρχεται ἀπὸ τοὺς ῾Αγίους ᾿Αποστόλους, διότι «πολλὰ ἀγράφως ἡμῖν παρέδωκαν».
Ο Κύριός μας καὶ Θεός μας εἶναι τὸ νοητὸ Φῶς: «ὁ Θεὸς φῶς ἐστιν»(2)· ἐπίσης εἶναι ὁ «ἥλιος τῆς δικαιοσύνης» (3)· εἶναι τὸ «φῶς τοῦ κόσμου» (4), τὸ «μέγα φῶς» (5) καὶ ἡ «᾿Ανατολή» (60, ἡ ὁποία «ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἐξ ὕψους» καὶ μὲ τὴν Χάρι καὶ τὴν ᾿Αλήθειά Του ἐφώτισε τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ ἦσαν καθήμενοι «ἐν σκότει» ἀγνωσίας,«ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου»τῆς ἁμαρτίας.᾿
Ακριβῶς γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν πρέπει νὰ ἀφιερώνωμε στὸν Χριστό μας τὴν ἀνατολὴ γιὰ τὴν προσκύνησι, διότι τὸ κάθε τὶ ὡραῖο πρέπει νὰ τὸ ἀποδίδωμε στὸν Θεό, ἀπὸ τὸν ῾Οποῖο προέρχεται κάθε ἀγαθό.Καὶ ὁ θεῖος Δαβὶδ λέγει: «Αἱ Βασιλεῖαι τῆς γῆς, ᾄσατε τῷ Θεῷ, ψάλατε τῷ Κυρίῳ τῷ ἐπιβεβηκότι ἐπὶ τὸν οὐρανὸν τοῦ οὐρανοῦ κατὰ ἀνατολάς» (7), διότι ὁ Κύριος ἄρχισε τὰ ἔργα Του ἀπὸ δυσμῶν ἡλίου καὶ τελειώνει αὐτὰ «κατὰ ἀνατολάς», στὴν πηγὴν τοῦ φωτός· ἐπίσης ἡ ῾Αγία Γραφὴ λέγει: «ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν ᾿Εδὲμ κατὰ ἀνατολάς, ἔνθα τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασεν, ἔθετο» (8) καὶ ὅταν ὁ ἄνθρωπος παρέβη τὴν ἐντολή, ἐξωρίσθη «ἀπέναντι τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς»(9), δηλαδὴ στὰ δυτικά.Προσκυνούμε λοιπὸν τὸν Θεό, ἀναζητώντας τὴν ἀρχαία Πατρίδα μας καὶ ἀτενίζοντας πρὸς Αὐτήν· αὐτὸ μᾶς ὑπενθυμίζει καὶ ἡ Σκηνὴ τοῦ Μαρτυρίου στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ποὺ εἶχε στραμμένο τὸ «Καταπέτασμα» (10) καὶ τὸ «῾Ιλαστήριον» (11) πρὸς τὴν ἀνατολή. Καὶ ἡ φυλὴ τοῦ ᾿Ιούδα, ἐπειδὴ ἦταν τιμιωτέρα, ἦταν παρατεταγμένη «κατὰ ἀνατολάς» (12)
.Καὶ στὸν περιώνυμο Ναὸ τοῦ Σολομῶντος ἡ πύλη τοῦ Κυρίου εὑρίσκετο κατὰ ἀνατολάς (13).Αλλ᾿ ὅμως καὶ ὁ Κύριός μας, ὅταν ἦταν ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ, ἔβλεπε πρὸς τὰ δυτικά, καὶ ἔτσι ἐμεῖς ὅταν προσκυνοῦμε Αὐτόν, ἀτενίζουμε πρὸς Αὐτόν, δηλαδὴ στραμμένοι πρὸς τὰ ἀνατολικά. Καὶ ὅταν κατὰ τὴν ᾿Ανάληψί Του ἐφέρετο ἐπάνω πρὸς ἀνατολάς, καὶ ἔτσι προσεκύνησαν Αὐτὸν οἱ ᾿Απόστολοι(14)· καὶ μὲ τὸν ἴδιο τρόπο θὰ ἔλθη, ὅπως εἶδαν Αὐτὸν νὰ κατευθύνεται στὸνΟὐρανό (15), ὅπως εἶπε ὁ ῎Ιδιος ὁ Κύριος:«ὥσπερ ἡ ἀστραπὴ ἐξέρχεται ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ φαίνεται ἕως δυσμῶν, οὕτως ἔσται καὶ ἡ παρουσία τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου» (16)
Προσμένοντες λοιπὸν κατὰ τὴν Δευτέρα Παρουσία τὸν Σωτῆρα μας, «ἐπὶ ἀνατολὰς προσκυνοῦμεν».Αυτή ἡ Παράδοσις εἶναι ἄγραφος καὶ προέρχεται ἀπὸ τοὺς ῾Αγίους ᾿Αποστόλους, διότι «πολλὰ ἀγράφως ἡμῖν παρέδωκαν».
Βάσει ἄλλωστε αὐτῆς τῆς ἀγράφου Παραδόσεως, οἱ Ναοὶ τῶν ᾿Ορθοδόξων ἔχουν τὸ ῾Ιερὸ Βῆμα πρὸς ἀνατολὰς οὕτως, ὥστε τόσον ὁ ῾Ιερεὺς ὅσο καὶ οἱ πιστοὶ προσευ- χόμενοι νὰ εἶναι στραμμένοι ἀνατολικά, εἰκονίζοντες τὸν νέο Λαὸ τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἐξερχόμενος ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο τῶν παθῶν καὶ τὸ κοσμικὸ σκότος, πορεύεται πρὸς τὴν κατὰ ἀνατολὰς Γῆν τῆς ᾿Επαγγελίας, τὴν ἐπουράνια Πατρίδα, ἐνῶ προπορεύεται, ὡς ὁδηγός, ὁ νέος Μωϋσῆς, ὁ ῾Ιερεὺς-Ποιμὴν δεόμενος ἐνώπιον τοῦ Θυσιαστηρίου, τοῦ νοητοῦ αὐτοῦ Θρόνου τῆς Θείας Μεγαλωσύνης.
Γιὰ τὸν ἴδιο ἀκριβῶς λόγο ἐπικρατεῖ ἡ καλὴ καὶ ὡραία καὶ συμβολικὴ συνήθεια νὰ τοποθετοῦμε τοὺς νεκροὺς καὶ κατὰ τὶς ἐπικήδειες ᾿Ακολουθίες στὸν ῾Ιερὸ Ναό, ἀλλὰ καὶ στὰ μνήματα οὕτως, ὥστε νὰ εἶναι στραμμένοι πρὸς ἀνατολάς.᾿Αλλὰ καὶ οἱ εὐλαβεῖς ᾿Ορθόδοξοι, τοὐλάχιστον ἔτσι ἔκαμαν οἱ παλαιότεροι, φροντίζουν, ὅταν κατακλίνωνται γιὰ νὰ κοιμηθοῦν, νὰ βλέπουν πρὸς ἀνατολάς: ἀναπολοῦντες τὸν «Παράδεισον ἐν ᾿Εδὲμ κατὰ ἀνατολὰς» καὶ προσευχόμενοι, παραδίδονται μὲ ἐμπιστοσύνη στὴν Θεία Πρόνοια καὶ τὴν ἀνάπαυσι τοῦ ὕπνου.
Πηγή.Περιοδικό «῞Αγιος Κυπριανός»,ἀριθμός 297/᾿Ιούλιος-Αὔγουστος 2000, σελ. 321-322.Επιμέλεια κειμένου ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
1.῾Ι. Δαμασκηνοῦ, PG τ. 94, στλ. 1133Β-1136Β/Ε.Α.Ο.Π., L. IV, Κεφάλ. ΙΒ´. 2.Α´ ᾿Ιωάν. α´ 5. 3.Μαλαχ. δ´ 2. 4.᾿Ιωάν. η´ 12. 5.῾Ησ. θ´ 2· Ματθ. δ´16. 6.῾Ιερεμ. κγ´ 5· Ζαχαρ. γ´ 8· Λουκ. α´ 78. 7.Ψαλμ. ξζ´ 33-34. 8.Πρβλ. Γενέσ. β´ 8. 9.Γενέσ. γ´ 24. 10.᾿Εξόδ. λζ´ 5. 11.Λευϊτ. ιστ´ 14. 12.᾿Αριθμ. β´3. 13.᾿Ιεζεκ. μδ´ 1 ἑ. 14.Λουκ. κδ´ 52. 15.Πράξ. α´ 11. 16.Ματθ. κδ´ 27.
 Ο Άγιος ᾿Ιωάννης ὁ Δαμασκηνὸς (1) μᾶς διδάσκει, ὅτι δὲν προσκυνοῦμε πρὸς ...){kind=link}
Δημοσίευση σχολίου