Γράφει ο Δωριεύς
Τις
ημέρες αυτές όλοι οι Έλληνες γιορτάσαμε την Κοίμηση της Θεοτόκου, τον
σε όλους μας γνωστό ως «Δεκαπενταύγουστο ή Πάσχα του καλοκαιριού». Όπως
ακριβώς συμβαίνει και με την περίοδο του Πάσχα,
ο εορτασμός έχει το ιδιαίτερο ελληνικό του χρώμα. Για τον
Δεκαπενταύγουστο μάλιστα μπορούμε να πούμε ότι δεν υπάρχει κανένας άλλος
χριστιανικός λαός που να εορτάζει με τόση λαμπρότητα και κατάνυξη την
συγκεκριμένη εορτή. Η εορτή της Παναγιάς στην Ελλάδα, αλλά και όπου
υπάρχουν Έλληνες, ίσως προκαλεί εύλογη απορία στους ξένους, διότι η
σημασία του εορτασμού της δεν έχει την ίδια αξία σε αυτούς όσο στον
ελληνορθόδοξο κόσμο.
Η
εξήγηση του συγκεκριμένου γεγονότος, όπως και άλλων που έχουν σχέση με
τον θρησκευτικό/πνευματικό μας βίο, βρίσκεται στον ιδιαίτερο χαρακτήρα
του Ορθού Δόγματος, δηλαδή της Ορθοδοξίας. Η Ορθοδοξία μάλιστα
αναγνωρίζεται ως δόγμα του Ελληνισμού, γι’ αυτόν τον λόγο, οι δυτικοί
ομιλούν περί Greek Orthodox, δηλαδή Ελληνορθόδοξοι, όταν αναφέρονται σε όσους ακολουθούν το συγκεκριμένο δόγμα.
Η
Ελληνορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση, διαμορφώθηκε στις δύο κατ’ εξοχήν
ελληνικές, ελληνογενείς ή ελληνίζουσες χερσονήσους της Βυζαντινής
Αυτοκρατορίας, την χερσόνησο του Αίμου και της Μικράς Ασίας. Μετά την
επιβολή της ανεξιθρησκείας στην κλονιζόμενη Ρωμαική Αυτοκρατορία και την
επικράτηση του Χριστιανισμού, εμφανίστηκαν κατά τον κρίσιμο 4ο αιώνα
σημαντικές και επικίνδυνες αιρέσεις, ιδιαίτερα στις ανατολικές
επαρχίες, που συγκλόνισαν την αυτοκρατορία. Αυτές, σε συνδυασμό με τις
μεγάλες μεταναστεύσεις των βάρβαρων λαών προς τα δυτικά και νότια,
έθεσαν σε τεράστιο κίνδυνο την ύπαρξη της αυτοκρατορίας. Στο δυτικό
τμήμα, όπου ασκούσε την επιρροή του ο Αρχιεπίσκοπος και Πάπας της Ρώμης,
επήλθε σταδιακά η κατάρρευση, ενώ το ανατολικό τμήμα όπου κυριαρχούσε
το ελληνικό στοιχείο και επικράτησε το ελληνορθόδοξο δόγμα, άντεξε για
ακόμη 1000 χρόνια μέσα σε δυσκολίες, ανόδους αλλά και μεγάλες πτώσεις
που οδήγησαν στην τελική άλωση το 1453.
Η
ύπαρξη των αιρέσεων, το χάσμα και τελικώς το σχίσμα με την
Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, αλλά και η διαίρεση των εκκλησιών και σε αυτή
καθεαυτή την δύση με την εμφάνιση των προτεσταντών, δεν είναι καθόλου
ανεξάρτητη από την ιστορική πορεία των εθνών. Στις ανατολικές επαρχίες
της αυτοκρατορίας, όπου το ελληνικό στοιχείο μειοψηφούσε ή ήταν σχεδόν
ανύπαρκτο, ξεπήδησαν όλες οι αιρέσεις που δίχασαν τους χριστιανούς, αλλά
είχαν και την έδρα τους αυτοί που ταλάνισαν για δεκαετίες την
αυτοκρατορία, οι Εικονομάχοι. Οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας, με την
ελληνική μόρφωση και την βαθύτατη κατανόηση της φιλοσοφίας των προγόνων μας, πολέμησαν τις αιρέσεις και σφυρηλάτησαν το Ορθόν Δόγμα. Αυτό για τους
ξένους, τους δυτικούς και όχι μόνον, είναι θα λέγαμε «αιτία πολέμου».
Πως τολμάμε εμείς οι Έλληνες να μιλούμε για Ορθόν Δόγμα; Η έμφυτη αυτή
αντιπάθεια ξεκινά από την εποχή της κατάκτησης της Ελλάδος από τους
Ρωμαίους. Οι λατίνοι λόγιοι, καίτοι θαυμαστές του ελληνικού πνεύματος,
του αρχαικού, του κλασσικού και του ελληνιστικού, παραλλήλως φθονούσαν
αυτό και προσπαθούσαν να το μειώσουν αν και αυτό φυσικά δεν μπορούσε να
είναι εφικτό. Ο ελληνορωμαικός πολιτισμός είναι ο συμβιβασμός των
λατίνων απέναντι στο μεγαλείο του αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Μολονότι
Ρωμαίοι και Έλληνες είχαν απώτατη, φυλετικά, κοινή καταγωγή ως απόγονοι
της μεσογειακής, λευκής φυλής, εντούτοις η ιστορική τους πορεία είναι
διαφορετική και φυσικά η πολιτισμική εξέλιξη των Ελλήνων πόρρω απέχει
από αυτή των Ρωμαίων. Αλλά την εποχή που διαχωρίστηκε η αυτοκρατορία σε
δυτική και ανατολική, εποχή που το κέντρο των εξελίξεων μεταφέρθηκε στην
Νέα Ρώμη, την Κωνσταντινούπολη, αναδύθηκε ξανά αυτή η εχθρότητα και
αντιπαλότητα. Η αίρεση του Ρωμαιοκαθολικισμού ξεκινά ως προσπάθεια του
Πάπα να έχει την πρωτοκαθεδρία των Εκκλησιών. Φυσικά
μετά την επικράτηση των βαρβάρων, γερμανικής κυρίως καταγωγής, στον
δυτικοευρωπαικό κόσμο, το χάσμα αυτό μεγάλωσε. Η δυτική εκκλησία
ακολούθησε διαφορετικό δογματικό δρόμο, καταλήγοντας σε αίρεση προς το
Ορθόν Δόγμα, σε χάσμα και τελικώς σε σχίσμα. Το κεντρικό και νότιο τμήμα
της δυτικής Ευρώπης, δηλαδή η ιταλική χερσόνησος, η ιβηρική και η
Γαλλία εξακολούθησαν να παραμένουν παπικές, κάτι που όπως φαίνεται έχει
να κάνει με τις ισχυρές προγονικές, ρωμαιοκελτικές επιρροές τους, καίτοι
οι Γαλλία και η Ιταλία εδέχθησαν γερμανικούς πληθυσμούς κατά την
μετανάστευση των λαών, ενώ η Ισπανία ήταν για πολλούς αιώνες θύμα της
αραβικής λαίλαπας του Ισλάμ. Αντιθέτως τα βορειότερα τμήματα,
Αγγλία-Κάτω Χώρες-Γερμανία-Σκανδιναβία, ήταν εκείνα που εμφανίστηκαν και
επικράτησαν σε μεγάλο βαθμό οι αιρέσεις του καλβινισμού και του
λουθηρανισμού (προτεστάντες). Σε αυτές τις χώρες το
γερμανικό/σκανδιναβικό στοιχείο, με τις επιδρομές των γερμανικών φύλων
και αργότερα των σκανδιναβικών/νορμανδικών (Βίκινγκς), διαμόρφωσε
διαφορετικές εθνολογικές συνθήκες και σαφέστατα υπήρξε ψυχική απόσταση
με τον παπισμό που οδήγησε στις αιρέσεις που προαναφέρθηκαν. Για τις
χώρες που διαδόθηκε ο Χριστιανισμός μέσω της αποικιοκρατίας θα λέγαμε
ότι γενικώς όπου επικράτησαν οι αγγλοσάξωνες (Βόρεια Αμερική) επικρατεί
και σήμερα ο προτεσταντισμός, ενώ όπου επικράτησαν οι Ισπανοί και οι
Πορτογάλοι επικρατεί σήμερα ο Καθολικισμός. Περιττό να πούμε ότι στους
χώρους που άσκησε την πνευματική αλλά και πολιτική του επιρροή το
Βυζάντιο (βαλκανική και Ρωσία), επικρατεί το Ελληνορθόδοξο Δόγμα.
Όλα
αυτά είναι απαραίτητα για να κατανοήσουμε την δύναμη της Ελληνορθόδοξης
Χριστιανικής πίστης στην σύγχρονη ζωή του Έλληνα. Είναι όμως και
ταυτόχρονα ένα ιστορικό μάθημα σε όσους αμφισβητούν την πίστη του
Έλληνα, αλλά και σε όσους προσπαθούν να επιβάλλουν αυτά που νομίζουν από
πάνω προς τα κάτω. Και αναφερόμαστε τόσο στους άθεους χριστιανομάχους,
όσο και σε όσους μιλούν για «πατρώα» θρησκεία, επιστροφή στο δωδεκάθεο
κλπ. Οι θρησκείες δεν επιβάλλονται από μια ελίτ προς τον λαό. Ο λαός
επιβάλλει την θρησκεία. Η αποδοχή του Χριστιανισμού αλλά και η εμπέδωση
του Ορθού Δόγματος, του Ελληνορθόδοξου, δεν επεβλήθη από μια ελίτ. Είναι
αποτέλεσμα της εξελικτικής πορείας του ελληνικού έθνους. Μια προσεκτική
μελέτη της αρχαίας γραμματείας, μας λέει πολλά. Κατά τον Διόδωρο
Σικελιώτη, πρώτος εβασίλευσε στην Γη ο Ουρανός. Ήταν δηλαδή ο πρώτος
κοσμοκράτορας. Αυτός αργότερα, εξαιτίας της μεγάλης δύναμης και των
αγαθών που προσέφερε στους ανθρώπους «θεοποιήθηκε». Ακολούθησε η εποχή
του Κρόνου και μετά του Διός. Αυτές οι «θεότητες» ήταν σαφώς μεγάλοι
βασιλείς-ήρωες-πολεμιστές του απώτατου παρελθόντος μας, τους ακολούθησαν
δε οι ημίθεοι και μετά οι ήρωες, για να φτάσουμε σιγά, σιγά στην
ιστορική περίοδο του ανθρώπου. Η αρχαία ελληνική λατρευτική παράδοση,
είναι ηρωική/πατριωτική. Δεν επιβλήθηκε από ιερατείο ή πεφωτισμένους ή
διαβασμένους, όπως προσπαθούν να κάνουν σήμερα κάποιοι αρχαιολάτρες. Την
ηρωική αυτή παράδοση και ευσέβεια του γένους μας, συνέχισε το
Ελληνορθόδοξο Δόγμα. Το Δόγμα αυτό πήγασε μέσα από το είναι του Έλληνος,
ήταν δε αποτέλεσμα της τεράστιας ελληνικής μορφώσεως ορισμένων από τους
Άγιους Πατέρες.
Αυτή
είναι και η τεράστια διαφορά μας από τους δυτικούς. Αυτοί δεν έχουν
«Δεκαπενταύγουστο» και ούτε θα μπορούν να έχουν. Αποτελούν ξένο σώμα
προς τον ελληνικό κόσμο και καλά θα κάνουμε να το καταλάβουμε οι Έλληνες
και να πάψουμε να είμαστε ευρωλιγούρηδες, αλλά να γίνουμε συνεχιστές
αλλά και διαμορφωτές της ελληνικής παραδόσεως.
