Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ ΠΡΩΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ
1. Το θαύμα της επεκτάσεως
Ο πολέμιος του Χριστιανισμού ο Ρουσσώ, αναγκάστηκε να ονομάσει την ιστορία της ιδρύσεως και εξαπλώσεως του Χριστιανισμού ένα «συνεχές θαύμα». Είναι πολύ χαρακτηριστική η ομολογία του: «μετά τον θάνατο του Ιησού Χριστού, γράφει, δώδεκα πτωχοί ψαράδες και αγράμματοι επιχείρησαν να διδάξουν και να επιστρέψουν τον κόσμο. Απλή ήταν η μέθοδός τους.
Κήρυτταν χωρίς τέχνη, αλλά με καρδιά γεμάτη κατάνυξη. Και το καταπληκτικότερο από όλα τα θαύματα... είναι η αγιότητα της ζωής τους. Οι μαθητές ακολούθησαν το παράδειγμάτους και η επιτυχία υπήρξε θαυμαστή...
Οι φιλόσοφοι, οι οποίοι δεν έβρισκαν το συμφέρον τους στην θρησκεία αυτή που δίδασκε την ταπείνωση, ενώθηκαν με τους ιερείς τους. Οι περίγελοι και οι βρισιές έπεφταν από παντού στη νέα αυτή θρησκεία. Ξεσηκώθηκαν οι διωγμοί και οι διώκτες δεν έκαναν τίποτε άλλο από το να επιταχύνουν την εξάπλωση της θρησκείας εκείνης, την οποία ήθελαν να καταπνίξουν. όλοι οι Χριστιανοί έτρεχαν στο μαρτύριο και όλοι ζητούσαν το βάπτισμα. Η ιστορία των πρώτων χρόνων είναι ένα διαρκές θαύμα».
...........................
Εμείς οι χριστιανοί που ζούμε στο τέλος του 20ου αιώνα, έχουμε συνηθίσει το θαύμα της ιδρύσεως τής Εκκλησίας. Δεν μας κάνει ίσως την εντύπωση που προκάλεσε στον κόσμο των πρώτων χριστιανικών αιώνων.
............................
Ας μεταφερθούμε για λίγο στην ιστορικές εκείνες στιγμές της παρουσίας του Κυρίου στη γη μας για να παρακολουθήσυμε το θαύμα της εξαπλώσεως του Χριστιανισμού.
όταν ο Κύριος ζούσε τα πλήθη ενθουσιάζονταν μεν από τα θαύματα και τις διδασκαλίες του και έτρεχαν πίσω του για να απολαύσουν τις ευεργεσίες του. Δεν ήταν όμως πολλοί εκείνοι που έμεναν αφοσιωμένοι κοντά του. Λίγοι μόνο μαθητές και λίγες γυναίκες. Και στο τέλος της ζωής του Κυρίου θα έλεγε κανείς ότι τα πράγματα χειροτερεύουν ακόμη. Ο ένας από τους πιο στενούς μαθητές του όχι μόνον τον εγκαταλείπει, αλλά και τον προδίδει και γίνεται αιτία της συλλήψεως και της καταδίκης του. άλλος ένας ακόμη, και μάλιστα ο περισσότερο θερμός και φλογερός, ο Πέτρος, αρνείται με όρκο επανειλημμένως ότι τον γνωρίζει. Και όταν ο Κύριος συλλαμβάνεται από τους εχθρούς του, οι υπόλοιποι δέκα τον εγκαταλείπουν και φεύγουν. έτσι όλο το έργο που επί τρία χρόνια ο Χριστός επιτέλεσε στους μαθητές του φαίνεται να καταρρέει και να καταστρέφεται.
Αλλά και ο ίδιος πως τελεειώνει τη ζωή του;
Προδωμένος, εγκαταλελειμένος ανέρχεται στο θανατικό και πλέον εξευτελιστικό όργανο. Στο σταυρό. Και γεμάτος αγωνία, πληγωμένος, διψασμένος, μέσα σε βρισιές και εξευτελισμούς, πεθαίνει σαν κακούργος.
Ο Κύριος βεβαίως πεθαίνει, αλλά μετά τον θάνατο ακολουθεί η ανάσταση. Το σκηνικό αλλάζει τελείως τώρα. Αλλάζουν τα δεδομένα που υπήρχαν. Αντίθετα με κάθε ανθρώπινη πρόβλεψη.
Δεν έχουμε πλέον φυγή και απογοήτευση μαθητών, αλλά το αίσθημα της νίκης και του θριάμβου. Οι μαθητές συναθροίζονται και διακηρύσσουν ότι ηγέρθη ο Κύριος όντως. Οι ψυχές τους πλημμυρίζουν από χαρά μεγάλη και περνούν τις μέρες τους «αινούντες και ευλογούντες τον Θεόν». Δεν έχουμε λοιπόν απλή μεταβολή ψυχικής διαθέσεως των μαθητών, αλλά ριζική αλλαγή.έχουμε επανάσταση στο εσωτερικό τους, η οποία τους μεταβάλλει τελείως και τους παρουσιάζει καινούργιους ανθρώπους, εντελώς διαφορετικούς απ ὅτι ήταν προηγουμένως.
Από την ιστορική ημέρα της Πεντηκοστής, τη γενέθλια ημέρα της εκκλησίας, το θαύμα της εξαπλώσεως της χριστιανικής πίστεως έχει πλέον αρχίσει.
Δώδεκα ψαράδες ξεκινούν για την πνευματική κατάκτηση της Οικουμένης. Ποιός τους αποστέλλει;
Ο Διδάσκαλός τους, που τερμάτισε τη ζωή του πάνω στο σταυρό. Ποιά τα εφόδια των αποστόλων;
«Ιδού εγώ αποστέλω υμάς ως άρνας εν μέσω λύκων» (Λουκ. ι 3)
«μη κτήσησθε χρυσόν μεδέ άργυρον μηδέ χαλκόν εις τας ζώνας υμών, μη πήραν εις οδόν μηδέ δύο χιτώνας μηδέ υποδήματα, μηδέ ράβδον» (Ματθ. ι 9-10).
Δώδεκα άνθρωποι, χωρίς κανένα υλικό εφόδιο, έπαιρναν την εντολή, το μεγάλο σύνθημα, να κατακτήσουν την οικουμένη, να αιχμαλωτίσουν στην χριστιανική πίστη και αλήθεια τις ψυχές των ανθρώπων, να επεκτείνουν παντού την πνευματική βασιλεία, την εκκλησία του Χριστού.
Οι απόστολοι έπρεπε να κατακτήσουν πνευματικώς την οικουμένη, που την είχε υποτάξει πνευματικώς η Ρώμη με τους λεγεωνάριούς της. Οι άοπλοι και αγράμματοι ψαράδες να αντιμετωπίσουν τον κολοσσό της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Είναι αδύνατο να κριθεί με ανθρώπινα κριτήρια το ασύλληπτο σε τόλμη εγχείρημά τους. Οι ψαράδες της Παλαιστίνης να αλλάξουν την θρησκεία της Ρώμης και όλων των λαών της εποχής τους. Αυτό ακριβώς ζητούσαν. Οι εθνικοί έπρεπε να αρνηθούν τους θεούς τους, τους οποίους η μεγαλοφυής φαντασία ενός Ομήρου παρέστησε ως αθανάτους και να δεχθούν ως Θεό τους ένα σταυρωμένο. Μιλούσαν βέβαια οι απόστολοι και για την ανάστασή του. Διέτρεχαν όμως τον κίδνυνο να χλευασθούν, όπως ο Παύλος στο βράχο του Αρείου Πάγου από τους Αθηναίους.
Πως να αντιμετωπίσουν έπειτα οι απόστολοι τους έλληνες φιλοσόφους, στους οποίους το κήρυγμα του Εσταυρωμένου φαινόταν τρέλλα. Και ήταν εύκολο να πείσουν οι κήρυκες του Ευαγγελίου τους ειδωλολάτρες να εγκαταλείψουν θρησκεία, ήθη, έθιμα, νοοτροπία, ολόκληρο το παρελθόν τους, και προ πάντων την ελκυστική ζωή της αμαρτίας, για να πιστεύσουν στον Χριστό, που προέβαλλε δόγματα και θαύματα και ανώτερη ηθική και πειθαρχημένη ζωή, που απαιτεί κόπους, αγώνες, θυσίες και αυτό ακόμη το μαρτύριο σε ορισμένες περιπτώσεις;
Εάν εβλεπαν ανθρώπινο το έργο τους οι απόστολοι, η δεν θα ανελάμβαναν την εξάπλωση του Χριστιανισμού, η θα διαλύονταν με το πρώτο εμπόδιο και θα επέστρεφαν απογοητευμένοι στις βάρκες και τα δίχτυα τους.
Ο Μέγας Ναπολέων έλεγε χαρακτηριστικά:
«Δεν υπάρχουν στον κόσμο παρά μόνο δύο δυνάμεις, το σπαθί και ο λόγος. Καθώς περνά ο χρόνος, ο λόγος νικά το σπαθί». Και δεν είχε καθόλου άδικο. Το βλέπουμε στην ιστορία της επεκτάσεως του Χριστιανισμού. Οι απόστολοι χώρις όπλα και βία, με μοναδικό όπλο τον παντοδύναμο λόγο του εσταυρωμένου, όρμησαν και κατέκτησαν πνευματικώς τον κόσμο.
Οι μεγάλοι σοφοί της εποχής εκείνης μιλούσαν με περιφρόνηση για την προσπάθεια των αποστόλων. Χαρακτήριζαν την εκκλησία του Χριστού παραφυάδα και αίρεση του ιουδαισμού, ανάξια προσοχής. Ο Κέλσος ελεγε ειρωνικώς ότι η θρησκεία αυτή καλούσε μόνο τους ανόητους. Που να φαντασθούν οι σοφοί και ισχυροί του κόσμου, ότι η μικρή και άοπλη ομάδα των αποστόλων του Χριστού, θα αύξανε καταπληκτικά, θα υπέτασσε μια μέρα πνευματικώς την πανίσχυρη Ρώμη και θα ανέτρεπε και τους μεγαλύτερους φιλοσόφους.
«Τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός, ίνα τους σοφούς καταισχύνη, και τα ασθενή του κόσμου εξελέξατο ο Θεός ίνα καταισχύνη τα ισχυρά». (Α Κορ. α 27)
Για την αλματώδη διάδοση του Χριστιανισμού μιλούν όχι μόνο Χριστιανοί, αλλά και ειδωλολάτρες συγγραφείς. ήδη ο απόστολος Παύλος μιλά περί «εκκλησιών εθνών».Η ακτινοβολία του πνευματικού ηλίου, του Χριστού, εισχώρησε παντού, ακόμη και στα ανάκτορα του Καίσαρος: «ασπάζονται υμάς πάντες οι άγιοι, μάλιστα δε οι εκ της Καίσαρος οικίας» (Φιλιπ. δ 22).
Για την θαυμαστή εξάπλωση της εκκλησίας μιλά τον 2ο αιώνα μ.Χ. ο μεγαλόφωνος απολογητής του Χριστιανισμού Τερτυρλλιανός: «Το κράτος, κραυγάζουν (οι ειδωλολάτρες) πολιορκείται. Μέχρι τους αγρούς, τις οχυρωμένες πόλεις, στα νησιά, υπάρχουν Χριστιανοί... άνθρωποι κάθε γένους, κάθε ηλικίας, κάθε οικονομικής καταστάσεως, κάθε μορφώσεως και κάθε κοινωνικής τάξεως είναι οι Χριστιανοί».
Και ο ίδιος σημειώνει «είμαστε μόλις χθεσινοί και όμως γεμίσαμε τη γη και κάθε τι που σας ανήκει: τις πόλεις, τα νησιά, τα φρούρια, τους αυτόνομους τόπους, τους τόπους των συνελεύσεων, αυτά τα στρατόπεδα, τους συλλόγους των πατρικίων, τις δεκαρχίες, το ανάκτορο, την σύγκλητο και την αγορά. Δεν σας αφήσαμε τίποτε άλλο παρά μόνο τους ειδωλολατρικούς ναούς».
ας ακούσουμε όμως και την φωνή των εθνικών συγγραφέων. Μένουν κατάπληκτοι από την ορμή με την οποία εκτείνεται η εκκλησία.
Ο Σουετώνιος (41-54 μ.Χ.) αναφέρει, ότι ο αυτοκράτορας πήρε μέτρα κατά των Χριστιανών, γιατί αυτοί πληθύνονταν με απίστευτο ρυθμό.
Ο Τάκιτος (64 μ.Χ.) αναγκάζεται να χαρακτηρίσει τους χριστιανούς της Ρώμης «υπερμεγέθες πλήθος».
Ο Πλίνιος, ρωμαίος άρχοντας στην Μ. Ασία. (105 μ.Χ.) γράφει στον αυτοκράτορα Τραϊανό: «Η υπόθεση του χριστιανισμού μου φάνηκε άξια σκέψεως, προ πάντων για τον αριθμό των ατόμων, τα οποία επαπειλεί ο κίνδυνος. Είναι πλήθος ανθρώπων κάθε ηλικίας και τάξεως και φύλου και κάθε μέρα και πολλοί άλλοι θέλουν να ανήκουν στην κατηγορία αυτή. Ο λοιμός της δεισιδαιμονίας αυτής μόλυνε όχι μόνο τις πόλεις, αλλά και τα χωριά και τις εξοχές».
Δεν διστάζει να ομολογήσει ο Πλίνιος, ότι οι ναοί των ειδώλων από πολύ καιρό είχαν ερημωθεί.
2. Οι διωγμοί κατά της Εκκλησίας
Ενα διηνεκές θαύμα, κατά τη φράση του Ρουσσώ η ίδρυση και η επέκταση της εκκλησίας. Και το θαύμα γίνεται ακόμη εκπληκτικότερο, αν σκεφθούμε τον άνισο, τον σκληρό και τραχύ αγώνα, που ανέλαβε από την πρώτη στιγμή η Εκκλησία. Δεν βρήκαν ανθόσπαρτο το δρόμο τους οι απόστολοι. Το διωγμό έβλεπαν και περίμεναν στην πορεία τους:
«Ει εμέ εδίωξαν και υμάς διώξουσι» (Ιωάν. ιε 20).
Οι λόγοι του Κυρίου εκπληρώθηκαν μέχρι λεπτομερείας. Η ιστορία δεν αναφέρει διωγμούς εναντίον άλλης θρησκείας. Δέκα διωγμούς αντιμετώπισαν οι Χριστιανοί των τριών πρώτων αιώνων. Δέκα διωγμούς τον ένα φοβερότερο από τον άλλο.
«Τριακόσια χρόνια σατανικών διωγμών. Μιλούμε για διωγμούς αλλά δεν ξέρουμε τι θα πει διωγμός. Είναι πολύ δύσκολο να αναπαραστήσει κανείς στην φαντασία του, τι σήμαινε διωγμός. Και μόνο να επισκεφθεί κανείς σήμερα το μουσείο που φυλάσσονται τα όργανα των βασανιστηρίων εκείνων, καταλαμβάνεται από πρωτοφανή φρίκη». (Β. Πλουμίδης)
Τι ήταν οι διωγμοί;
ο Ηλίας Μηνιάτης το λέει ωραία: «Βλέπω λίγα πρόβατα να πολεμούν με λύκους, μάλιστα με λιοντάρια, με δράκοντες και άλλα θηρία, αναρίθμητα σε πλήθος, ανήμερα σε αγριότητα, θανατηφόρα στο φαρμάκι... Μα τι παράδοξο θέαμα... Βλέπω και... εκείνα τα λίγα πρόβατα νίκησαν, έδιωξαν και διασκόρπισαν και λύκους και λιοντάρια και όλα τα θηρία».
Εκατομμύρια μαρτύρων, εκατομμύρια τάφων στις κατακόμβες, ποταμοί αίματος. Στο Κολοσσαίο της Ρώμης, αν ήταν δυνατόν να γίνει μια χημική ανάλυση του χώματος της παλαίστρας θα έδειχνε αυτή την πραγματικότητα, όχι ως ιστορική πλέον, αλλά ως χημική πραγματικότητα αίματος. Και το Κολοσαίο μας θυμίζει τους αυτοκράτορες, μεταξύ των οποίων εξέχει ο θηριώδης Νέρων.
Και ήταν φυσικό να ξεσπάσουν εναντίον των Χριστιανών οι πιο άγριοι και απάνθρωποι διωγμοί. Γιατί ο Χριστιανισμός κηρύχθηκε από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες «αθέμιτη θρησκεία». Η φυλάκιση, η μαστίγωση, οι αναρτήσεις, το ξέσχισμα των σαρκών με ειδικούς ξυστήρες, το πυρακτωμένο μολύβι, οι στρεβλώσεις των χεριών και των ποδιών, ο διαμελισμός, το σπάσιμο των σκελών, οι ακρωτηριασμοί, η εξόρυξη των ματιών, ο πνιγμός, η αγχόνη, ο αποκεφαλισμός με ξίφος, η σταύρωση, η εξορία, τα καταναγκαστικά έργα, ο λιθοβολισμός, τα δόντια των θηρίων, η πίσσα με την οποία άλλειφαν και έκαιγαν τους μάρτυρες τη νύχτα στους κήπους της Ρώμης, όλα τα τρομερά βασανιστήρια χρησιμοποιήθηκαν από τους διώκτες.
Επιπλέον άλλους τους εριχναν στα τηγάνια, άλλους τους έγδερναν το δέρμα ζωντανούς, άλλους καίγανε τις πληγές τους με αναμμένα κάρβουνα. Με τέτοιο καθεστώς διωγμών εζησαν οι χριστιανοί των τριών πρώτων αιώνων και οδηγούνταν καθημερινά στο μαρτύριο.
Σήμερα μετά από συστηματική έρευνα γνωρίζουμε ότι κατά τους διωγμούς αυτούς των τριών πρώτων αιώνων του χριστιανισμού έχουμε 11.000.000 γνωστών μαρτύρων. Γιατί εκτός από αυτούς υπάρχουν και άλλοι, πολύ περισσότεροι ίσως, άγνωστοι.
Από το ένα μέρος μαχόταν η πάνοπλη και κραταιά ρωμαϊκή αυτοκρατορία με συμμάχους το μίσος των Ιουδαίων, τους εθνικούς φιλοσόφους και τους αιρετικούς, που υπονόμευαν τα θεμέλια τη εκκλησίας. Το άλλο στρατόπεδο το αποτελούσαν άοπλοι χριστιανοί. Πόλεμος μεταξύ λύκων και προβάτων.
Πόσες φορές οι διώκτες του χριστιανισμού κυριευμένοι από τη μανία τους προφήτευσαν το τέλος της εκκλησίας! «Αύριο δεν θα υπάρχει η εκκλησία» έλεγε ο Διοκλητιανός, που έχυσε ποταμούς χριστιανικού αίματος. Διέταξε μάλιστα μετά το φοβερό διωγμό του και έκοψαν νόμισμα με την επιγραφή «σε ανάμνηση του θανάτου του ονόματος των χριστιανών». Αλλά ο Διοκλητιανός πέθανε γυμνωμένος από την πορφύρα και το στέμμα, ενώ σε λίγο ανέβαινε στο θρόνο ο πιστός αυτοκράτορας Μέγας Κωνσταντίνος. Ποιόν μεγαλύτερο θρίαμβο έχει να αναφέρει η ιστορία από την επικράτηση του Χριστιανισμού, παρ ὅλους τους εξοντωτικούς διωγμούς;
Ο ιερός Αυγουστίνος έγραφε: «ήδη βλέπουν την εκκλησία και λένε: κινδυνεύει να πεθάνει. Σε λίγο θα χαθεί το όνομά της. Δε λίγο δε θα υπάρχουν πλέον χριστιανοί. Πέρασε πια ο καιρός τους. Κι ενώ λένε αυτά, αυτούς τους βλέπω κάθε μέρα να πεθαίνουν, και την εκκλησία να μένει πάντοτε όρθια, και να αναγγέλει τη δύναμη του Θεού σ ὅλες τις γενιές.
Την εποχή αυτή του Μεγάλου Κωνσταντίνου ο Χριστιανισμός είχε απλωθεί στην Αραβία, την Παλαιστίνη, την Φοινίκη, την Μεσοποταμία, τη Συρία, την Κύπρο, την Μ. Ασία, την Αρμενία, την ελληνική χερσόνησο και βορείως μέχρι τον Δούναβη, ολόκληρη την Ιταλία, την Γαλλία, την Ισπανία, την Βρεταννία, την Βόρεια Αφρική από την Νουμιδία και την Τριπολίδα μέχρι την Αιγυπτο και τη έδεσσα. Οι ιστορικοί λένε ότι σε ορισμένες περιοχές οι χριστιανοί αποτελούσαν το μισό του πληθυσμού.
Το 100 μ.Χ. οι χριστιανοί ήταν 5.000.000. Το 200 λόγω των διωγμών 2.000.000. Το 300 μ.Χ. έφθασαν πάλι τα 5.000.000. Και το 4000 τα 10.000.000.
Και όλα αυτά μετά από τρεις αιώνες αίματος και διωγμών σκληρότατων. Κανείς δεν μπορούσε να σταματήσει τη δύναμη της εξαπλώσεώς του.
Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
ΜΕ ΤΟ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
Το χριστιανικό Βυζάντιο υπήρξε ο φωτοδότης του κόσμου. Οι βυζαντινοί ιεραπόστολοι, μεταλαμπάδευαν το φως του ευαγγελίου σ ὅλο το γνωστό τότε κόσμο, έφθασαν μέχρι τις ερήμους της Σιβηρίας και της Κίνας. Το Βυζάντιο μετέβαλε πολλά ασυγκρότητα και βάρβαρα έθνη σε συγκροτημένα κράτη, όπως τη Ρωσία, την Βουλγαρία, την Σερβία, την Ουγγαρία.Αντίθετα όσοι λαοί βάρβαροι δεν δέχθηκαν την πολιτιστική επιρροή του Βυζαντίου, αυτοί εξαφανίσθηκαν από προσώπου γης, όπως οι Ούννοι οι Πετσενέγοι και άλλοι πολλοί.
Η ΒυζαντινήΕκκλησία, έχοντας συνείδηση της οικουμενικότητας του Χριστιανισμού, διοργάνωσε ένα ευρύ δίκτυο εξωτερικής ιεραποστολής, η οποία κυριολεκτικώς εξημέρωσε απολίτιστους λαούς, ακόμη και ανθρωποφάγους.
ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Στο Βυζάντιο, Χριστιανισμός και Ελληνισμός βρίσκουν τήν ἁρμονικότερη σύνθεση καί εκδήλωση, η οποία διαποτίζει όλες τις πτυχές της ζωής του Βυζαντίου.
Τό κράτος που ίδρυσε ο Μέγας Κωνσταντίνος, και το οποίο ήταν ελληνικό, από την πρώτη ημέρα της ιδρύσεώς του παρουσίαζε εθνογραφική ποικιλία.όμως η Κωνσταντινούπολη για αιώνες υπήρξε ο χωνευτήριος λέβητας στον οποίο ακόμη και οι βάρβαροι με το χριστιανικό βάπτισμα και την ελληνική μόρφωση μεταμορφώθηκαν σε βυζαντινούς έλληνες.Η ορθόδοξη χριστιανική πίστη με τον ελληνοχριστιανικό πολιτισμό υπήρξε ο συνεκτικός δεσμός, που συνένωσε τους πολίτες του βυζαντινού κράτους σε μία οντότητα και σε κοινή εκπολιστιστική και ιεραποστολική προσπάθεια.
ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Τη στιγμή που η Κωνσταντινούπολη ήταν αληθινή ευρωπαϊκή μεγαλούπολη, η οποία περιέκλειε μέσα στα τείχη της περισσότερα βιβλία και αριστουργήματα τέχνης ἀπό ὅσα εἶχε ολόκληρη η υπόλοιπη οικουμένη, οι μεγάλες σημερινές πρωτεύουσες της Ευρώπης, είτε δεν υπήρχαν, όπως το Βερολίνο, είτε ήταν, όπως το Παρίσι και το Λονδίνο, ελεεινά χωριά
Την περίοδο αυτή στην Ευρώπη οι άνθρωποι ζούσαν ημιβάρβαρη ζωή μέσα σε μια παχυλή αμάθεια και σκοτεινή δεισιδαιμονία. Μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, διάφορα βαρβαρικά φύλα, όπως οι Ούνοι, Γότθοι και Βησιγότθοι κατέκλυσαν την Ευρώπη. Οι βάρβαροι αυτοί είχαν εκμηδενίσει την ιδέα του νόμου. Οι αρχαίοι άγγλοι, Γάλλοι και Γερμανοί, βρισκόταν ακομη και μέχρι τον 6ο αιώνα σε κατάσταση βαρβαρότητος. Αλλά και στους Σλαβικούς λαούς το ίδιο συνέβαινε. Σε ορισμένες περιοχές, όπως στο Κίεβο, θυσίαζαν ανθρώπους. Στις αρχές λοιπόν των βυζαντινών χρόνων η ανατολική αλλά και η Βορειοδυτική Ευρώπη ζει μέσα στη βαρβαρότητα.
Η ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΑ ΕΘΝΗ
Μέσα σ αὐτές τι δύσκολες και βάρβαρες συνθήκες το Βυζάντιο αρχίζει το μεγάλο έργο της εξαπλώσεως του Χριστιανισμού σε Ανατολή και Δύση, Βορρά και Νότο. Με μόνο όπλο την πίστη ότι στο έργο αυτό εχει σύμμαχο τον ίδιο τον Θεό, και με εφόδια τη χριστιανική πίστη και τον ελληνοχριστιανικό πολιτισμό.
Φορείς του Ευαγγελίου δεν ήταν μόνο κληρικοί ειδικών απεσταλμένοι, αλλά κάθε χριστιανός, που έφθανε σε ειδωλολατρική χώρα, σαν επισκέπτης, σαν έμπορος, σαν ναυαγός, σαν αιχμάλωτος.Υπάρχουν παμπολλες περιπτώσεις αιχμαλώτων που έγιναν ιεραπόστολοι. Στα 1.000 χρόνια της ζωής της η Βυζαντινή Αυτοκρατοία δεν έπαυσε να ακτινοβολεί προς όλες τις κατευθύνσεις τη χριστιανική αλήθεια.
ΣΤΟΥΣ ΔΥΤΙΚΟΥΣ ΛΑΟΥΣ
Στην Αγγλία
Στην Αγγλία ο χριστιανισμός μεταδόθηκε από δύο έλληνες μοναχούς, τον Αυγουστίνο και τον Θεόδωρο τον Ταρσέα.Ο Θεόδωρος πάλεψε με υπεράνθρωπα εμπόδια, τα οποία πρόβαλαν τότε οι βάρβαροι γηγενείς. Περιόδευε τη χώρα, κήρυττε, βάπτιζε, χειροτονούσε ιερείς, ίδρυε μοναστήρια, σχολεία και ανώτερες σχολές. Με το ιεραποστολικό του έργο εξημέρωσε τους κατοίκους, έθεσε τα θεμέλια του πολιτισμού, της ενότητος και της εθνικής ανεξαρτησίας των άγγλων.Η αυλή του Μ. Καρόλου ήταν κέντρο ελληνικής παιδείας, γιατί οι έλληνες μοναχοί είχαν ερθει με ελληνικά χειρόγραφα και δίδασκαν την ελληνική παιδεία.
Στην Γερμανία
Και στη Γερμανία λόγιοιέλληνες μοναχοί τον 10ο αιώνα δίδαξαν τον βυζαντινό πολιτισμό.
Εάν δεν υπήρχε το Βυζάντιο, η Δύση ποτέ δεν θα έφθανε στην Αναγέννησή της.
ΣΤΟΥΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥΣ ΛΑΟΥΣ
Σημαντική υπήρξε η επίδραση του Βυζαντίου στους λαούς της Ανατολής και της Αφρικής.
Στην Αιθιοπία
Θαυμαστός υπήρξε ο εκπολιτισμός της Αιθιοπίας. Δύο αδελφοί, ο Αιδέσιος και ο Φρουμέντιος, συνελήφθηκαν αιχμάλωτοι από τον ηγεμόνα της Αιθιοπίας. Αλλά οι αιχμάλωτοι ελευθέρσαν τον ηγεμόνα ἀπό την πλάνη των ειδώλων και της βαρβαρότητας.
Μετά από δύο αιώνες, επί Ιουστινιανού, βρίσκουμε το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας σε πλήρη ιεραποστολική ακμή. Οι κάτοικοι της Νουβίας, και οι βάρβαρες φυλές στα βουνά της Αιθιοπίας, οι οποίοι παλαιότερα θυσίαζαν ανθρώπους στον θεό ήλιο, εκπολιτίζονται και αναδεικνύουν χριστιανούς ηγεμόνες. Οι πόλεις γίνονται χριστιανικές και ελληνικά κέντρα, που διατηρούνται για αιώνες.
Στους Πέρσες
Για τον εκχριστιανισμό της Σκυθίας, της Περσίας και της Φοινίκης έστειλε ιεραποστόλους ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Αυτός και από την εξορία ακόμη οργάνωνε το ιεραποστολικό αυρτό εργο. Πολλά πνευματικά του παιδιά του έστελναν χρήματα, τα οποία τα ξόδευε για την ίδρυση πνευματικών και ιεραποστολικών κέντρων για το φωτισμό των βαρβάρων, και για την οργάνωση έργων προνοίας στα αφιλόξενα μέρη της Αρμενίας.
Επί Ιουστινιανού εκχριστιανίσθηκαν βάρβαρες φυλές, όπως οι Τζάνοι, που ζούσαν με τη ληστεία.
Οι Πέρσες και οι άραβες ηγεμόνες ζητούσαν διαρκώς από το Βυζάντιο μηχανικούς, επιστήμονες, τεχνίτες και ζωγράφους.Ο πολιτισμός τον οποίο έδωσαν κατόπιν οι άραβες στην Ευρώπη μέσω της Ισπανίας, είναι βυζαντινό δάνειο. Αλλά και το εκπολιτιστικό αυτό έργο είχε ένα μόνιμο υπόβαθρο: το ιεραποστολικό δίκτυο των ορθοδόξων επισκοπών, οι οποίες ιδρύονταν στα μέρη αυτά.
Στην Κίνα
Το ιεραποστολικό εργο του Βυζαντίου έφθασε μέχρι την Κίνα, όπου το 823 μ.Χ. υπήρχε μοναστηριακό ιεραποστολικό κέντρο, ναοί και αρχιεπισκοπή. Την ίδια εποχή μεταφράστηκαν στην κινεζική γλώσσα χριστιανικά βιβλία και πολλοί Κινέζοι υπέμεναν μαρτυρικό θάνατο για την χριστιανική τους πίστη.
ΣΤΟΥΣ ΣΛΑΒΟΥΣ
Σημαντικός όμως είναι και ο ρόλος του Βυζαντίου στον εκχριστιανισμό των Σλάβων.
Στη Σερβία, Κροατία
ήδη επί Ηρακλείου έγιναν οι πρώτες ιεραποστολικές προσπάθειες για τον εκχριστιανισμό των Σέρβων και Κροατών.
Στη Βουλγαρία
Οι συνέπειες της ιεραποστολής των βυζαντινών ιεραποστόλων φαίνονται καλύτερα ανάμεσα στους Βουλγάρους, οι οποίοι μέσα σε 3 γενιές πήραν θέση ανάμεσα στα πολιτισμένα έθνη. Ο πρώτος αρχιεπίσκοπος Ιωσήφ μετέβη στη Βουλγαρία συνοδευόμενος από τεχνίτες, αρχιτέκτονες, ζωγράφους. Ο γιος του πρώτου χριστιανού βασιλέως ο Συμεών, σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη τη ρητορική του Δημοσθένους και τη φιλοσοφία του Αριστοτέλη, διότι στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινουπόλεως έρχόταν τότε οι φοιτητές όλης της αυτοκρατορίας και οι ξένοι που ερχόταν από τον αραβικό κόσμο και κάποτε και από την Δύση. Ο Συμεών, όταν επέστρεψε στη Βουλγαρία, ανέθεσε σε μορφωμένους τη μετάφραση διαφόρων ελληνικών έργων, θεολογικών και μη. Συγχρόνως οι έλληνες καλλιτέχνες μύησαν τους Βουλγάρους στα μυστικά της βυζαντινής τέχνης και έτσι δημιουργήθηκε μια βουλγαροβυζαντινή τέχνη. Τότε ήταν ο χρυσός αιώνας του σλαβικού πολιτισμού που διαπλάστηκε πάνω σε βυζαντινά πρότυπα.
Στην Μοραβία
Σημαντικότατη υπήρξε η ιερποστολική δράση των αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου κατά τον 9ο αιώνα. Αυτοί ήταν έλληνες από τη Θεσσαλονίκη. Ο Κύριλλος είχε ανώτερη μόρφωση, ήταν μαθητής του Φωτίου και χαρτοφύλαξ του Πατριαρχείου, καθηγητής Φιλοσοφίας και Θεολογίας στη σχολή της Κωνσταντινουπόλεως. Ο Μεθόδιος είχε πρακτικές ικανότητες και χρημάτισε διοικητής σλαβικής επαρχίας. Αυτοί έγιναν απόστολοι των Σλάβων και ιδαιτέρως στη Μοραβία. Γνώριζαν την σλαβική γλώσσα και εφεύραν την γλαγολιτική γραφή παίρνοντας τα περισσότερα γράμματα από την ελληνική γλώσσα. Μετέφρασαν στη σλαβική γλώσσα ολόκληρη σχεδόν την Αγία Γραφή και πάρα πολλά εκκλησιαστικά βιβλία.
έτσι ένας νέος δρόμος άνοιγε στη νότια και κεντρική Ευρώπη για την ελεύθερη διείσδυση του ελληνοχριστιανικού πνεύματος στη Δυτική Ευρώπη.
Στην Πολωνία
Από τη Μοραβία ο χριστιανισμός μεταδόθηκε στη Βοημία και στην Πολωνία. Η μετάδοση αυτή έγινε από τους μαθητές του Κυρίλλου και Μεθοδίου. Οι χριστιανοί της Βοημίας έδειξαν θαυμαστή πνευματική πρόοδο. αν και οι Πολωνοί ήταν υποκείμενοι στις επιθέσεις από τον φραγκικό και λατινικό κλήρο, ωστόσο ο χριστιανισμός άνθησε στη Βοημία όλο το 10ο αιώνα. Η αυλή της Πράγας έγινε κέντρο ενός προηγμένου πολιτισμού.
Σ ὅλους τους βαρβαρικούς λαούς το Βυζάντιο δεν έφερνε μόνο τη θρησκεία. Μαζί μ αὐτήν έφερνε την ιδέα του κράτους, τις μορφές διοικήσεως, το δίκαιο για να ρυθμίζει τις μεταξύ τους σχέσεις, την εκπαίδευση, μέχρι και το κυρίλλειο αλφάβητο με το οποίο θα γραφεί και θα παγιωθεί η γλώσσα τους. έλληνες δάσκαλοι ερχόταν να διδάξουν στα σχολεία. έλληνες ιερείς λειτουργούν στην καινούργιες εκκλησίες φτιαγμένες στο σχέδιο των βυζαντινών και στολισμένες από βυζαντινούς καλλιτέχνες με λαμπρά μωσαϊκά. Τα κύρια έργα της βυζαντινής φιλολογίας μεταφράζονται μετά το Ευαγγέλιο στα σλαβικά και δίνουν έτσι μοντέλα που προετοιμάζουν σε κάθε χώρα την γέννηση της εθνικής φιλολογίας. έτσι όλα τα βάρβαρα έθνη γίνονται πραγματικοί λαοί. Για όλη την ανατολική Ευρώπη, το Βυζάντιο ήταν αληθινά ο μεγάλος παιδαγωγός.
Στη Ρωσία
Ο χριστιανισμός διαδόθηκε στους Ρώσους κυρίως μετά τη βάπτιση της συζύγου του Ιγώρ, άννης (954 μ.Χ.) και αργότερα του εγγονού της Βλαδιμήρου (987 μ.Χ.) Σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο γάμος του με την βυζαντινή πριγκίπισσα άννα, αδελφή του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου.Η Ρωσία εγινε έτσι ένα είδος βυζαντινής αποικίας. Οι Ρώσοι μητροπολίτες ήταν έλληνες, οι ηγεμόνες νυμφεύονταν Ελληνίδες και επισκεπτόταν τον Βόσπορο. Ο Βλαδίμηρος και ο Ιαροσλάβος ίδρυσαν πολυάριθμα σχολεία τα οποία διευθύνονταν από έλληνες κατά το βυζαντινό πρότυπο. Επίσης ίδρυσαν ναούς και μοναστήρια. Σημαντική επίσης υπήρξε η επίδραση του Βυζαντίου στη Ρωσική τέχνη.
Ο χριστιανισμός της Ρωσίας με τη σειρά του επέδρασε, ως ενδιάμεσος κρίκος στη Δύση. Διότι οι πόλεις της ήταν ορθάνοικτες και πολύ γνωστές στη Γερμανία, Γαλλία και Αγγλία. Οι ηγεμόνες της συγγενεύανε με όλες τις ευρωπαϊκές αυλές και η βυζαντινή επίδραση διείσδυσε μέσω τη Ρωσίας.
ΤΟ ΘΑΥΜΑ
Ο εκχριστιανισμός όλων αυτών των λαών της Ανατολής και της Δύσεως κατά τους Βυζαντινούς χρόνους είναι ένα αληθινό θαύμα, το οποίο οφείλεται στο ιεραποστολικό έργο του Βυζαντίου. Η Εκκλησία έτσι «παρέλαβε αιμοδιψείς λύκους και τους μεταμόρφωσε σε ήμερα και άκακα αρνία. Στις σελίδες της ιστορίας παρελαύνουν ονόματα γνωστών και μεγάλων ιεραποστόλων, που εκπολίτισαν ολόκληρους άγριους λαούς.Αναρίθμητοι όμως είναι οι άγνωστοί ιεραπόστολοι, που κατασπαράχθηκαν από τους κανίβαλους, όπως τα πρόβατα από τους λύκους...». όπου πάτησαν το πόδι τους οι ιεραπόστολοι, τα θαύματα της εξημέρωσης των αγρίων δεν άργησαν να φανούν. Γι αὐτό, όπως υποστηρίζουν οι ιστορικοί, το εργο των ιεραποστόλων υπήρξε μια από τις δόξες του Βυζαντίου.
Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
ΣΗΜΕΡΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ
Οσα μέχρι τώρα ειπωθηκαν στις 2 προηγούμενες εισηγήσεις, αποδεικνύουν ότι δια του ιεραποστολικού έργου της αρχαίας και της βυζαντινής εκκλησίας «λαοί καθήμενοι εν σκότει είδον φως μέγα και τοις καθημένοις εν χώρα και σκιιά θανάτου φως ανέτειλεν αυτοίς».
Αλλά το θαυμάσιο αυτό αποτέλεσμα δεν παρατηρείται μόνο στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες η στην βυζαντινή εποχή. Σήμερα το ιεραποστολικό έργο των διαφόρων χριστιανικών δογμάτων κομίζει το φως του Χριστού έως τα πέρατα της οικουμένης.
Ο σημερινός ιεραπόστολος εργάζεται με τούβλα και με ασβέστι, με το φυσερό και το πριόνι τόσο καλά, όσο και με τα κηρύγματα και με την ιατρική πράξη. Ο μοναδικός κοινωνικός εργάτης στις μακρινές χώρες της ιεραποστολής είναι ο ιεραπόστολος. Αυτός διδάσκει στο σχολείο, αυτός χτίζει, νοικοκυρεύει, φωτίζει, εκπολιτίζει. Αυτός συντηρεί σχολεία, ορφανοτροφεία, κατηχητικά σχολεία, κατασκηνώσεις.
1. Από το σύγχρονο ιεραποστολικό έργο
των Δυτικών (καθολικών και Προτεσταντών)
Η ιστορία του σύγχρονου ιεραποστολικού εργου περικλείει αληθινά σελίδες δόξης, αποστολικής αυταπαρνήσεως και ηρωικού μεγαλείου. Νέοι και νέες με ανώτερη μόρφωση και χαρακτήρα δυνατό, προσόντα που θα μπορούσαν να τους εξασφαλίσουν μια λαμπρή σταδιοδρομία αφήνουν τις πατρίδες τους και πορεύονται σε τροπικές χώρες που μαστίζονται από μεταδοτικές ασθένειες, για να ζήσουν συχνά ανάμέσα σε άγριους ανθρώπους.
Στους καννίβαλους
Στις ένδοξες σελίδες της ιεραποστολής θαυμάζει κανείς όχι μόνο το ψυχικό μεγαλείο των ιεραποστόλων, αλλά γνωρίζει και τους καρπούς της χριστιανικής αναγεννήσεως σε υποδειγματική χριστιανική ζωή των πρώην καννιβάλων και ανθρωποφάγων.
Αναφέρουμε το εξής συγκλονιστικό παράδειγμα:
Σ ἕνα μέρος της Αφρικής οι καννίβαλοι κτυπούσαν τα κεφάλια των θυμάτων τους σ ἕνα βράχο. Με τον τρόπο αυτό σκότωναν και καταβρόχθιζαν τους ανθρώπους. Επισκεφθηκαν όμως την περιοχή τους ιεραπόστολοι και κήρυξαν το Ευαγγέλιο. Οι άγριοι οι οποίοι πίστευσαν και βαπτίσθηκαν, λάξευσαν το βράχο του αίματος και κατασκεύασαν κολυμβήθρα, για να βαπτίζουν τα παιδιά τους.
Στους αγρίους της Παταγονίας
ας θυμηθούμε και το παράδειγμα των αγρίων της Παταγωνίας. όταν τους επισκέφθηκε ο Δαρβίνος έχασε κάθε ελπίδα για τον εκπολιτισμό τους. όταν επέστρεψε στην Ευρώπη δήλωσε ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν αποκτηνωθεί ανεπανόρθωτα.Αργότερα ήλθαν στην Παταγωνία ιεραπόστολοι και κήρυξαν το ευαγγέλιο. Οι άγριοι έγιναν ήμεροι και εκπολιτίσθηκαν. Η μεταβολή υπήρξε τόσο καταπληκτική, ώστε ανέπτυξαν ακόμη και ποίηση. Ο Δαρβίνος αφού επισκέφθηκε και πάλι, ομολόγησε το λάθος του, παραδέχθηκε το θαυμαστό γεγονός της μεταβολής τους, της ψυχικής τους μεταμορ-φώσεως και πρόσφερε χρηματικό ποσό για ενίσχυση του ανακαινιστικού ιεραποστολικού έργου.
Σ ὅλες τις χώρες των χριστιανικών ιεραποστολών βλέπει κανείς τα τρόπαια της χριστιανικής αγάπης. Μέσα στις ζούγκλες και τις σαβάνες, ιατρικοί σταθμοί και νοσοκομεία. Εκεί που ξεκοκκαλίζονταν τα θύματα των ανθρωποφάγων, δένονται τώρα πληγές και θεραπεύονται ασθενείς.
Ιατρική φροντίδα
Αξιόλογη είναι η ιατρική πρόνοια της ιεραποστολικής κινήσεως των νεωτέρων χρόνων. Οι ιεραποστολές διατηρούν νοσοκομεία, ιατρικούς σταθμούς, ορφανοτροφεία, γηροκομεία. όλα αυτά είναι εστίες φωτός στον ειδωλολατρικό κόσμο, ο οποίος ζει κυριολεκτικά στο σκοτάδι.
Η κατάσταση σε πολλές χώρες ιεραποστολής είναι απελπιστική. Η βρώμα, η ψείρα και τα ζώα είναι οι αχώριστοι σύντροφοι των αρρώστων. Ξαπλωμένοι πάνω σε τομάρια, τυλιγμένοι με κουρέλια, βγάζουν άναρθρες κραυγές. έξι και επτά άρρωστοι σ ἕνα κρεββάτι δεν είναι σπάνιο πράγμα, όταν φουντώσει η επιδημία. Μέσα σε μια τέτοια κόλαση ερχονται οι ιεραπόστολοι με το ιατρικό τους επιτελείο.
Στο νησί των λεπρών
Συγκινητικός είναι ο ύμνος των λεπρών του νησιού Μολοκάϊ, οι οποίοι αναγεννήθηκαν από τον καθολικό Βέλγο ιεραπόστολο Δαμιανό, ο οποίος προσβλήθηκε κι αυτός από την φοβερή ασθενεια και πέθανε λεπρός. έψαλλαν οι λεπροί: «Να η συντροφιά των καλών αδελφών, εμπνευσμένοι από το πνεύμα του, που σαν τον θείον Λυτρωτή δείχνουν σε μας την αγάπη. έτσι δείχνει ο ουρανός την αγάπη του και γλυκαίνει τους πόνους μας. Από τον πόνο, το ξέρουμε, θα φυτρώσει η αιώνια χαρά».
Στις επιδημίες
Συγκινητική είναι η δράση των ιεραποστόλων, όταν οι επιδημίες θερίζουν τους ιθαγενείς. Στην Κίνα ο ιεραπόστολος Πωλ Μίλλερ, ξεκινά με το ποδήλατο, για να μεταφέρει τον ορό στις προσβεβλημένες περιοχές του Κανσού. Περιπλανιέται τρεις μέρες σε αφιλοξένα εδάφη νηστικός, τρέχει την ημέρα και τη νύχτα με το φως του φεγγαριού, περνά ποτάμια χωρίς γέφυρες με το ποδήλατο στην πλάτη. Και μόλις φθάνει αποκαμωμένος, αρχίζει αμέσως τον αγώνα. Εμβολιασμοί, μέτρα καθαριότητος και απομονώσεως, καταπολέμηση πανικού, ταφή των νεκρών και στο τέλος πεθαίνει και ο ιατρός. Και είναι τόσα τα παραδείγματα των χριστιανών γιατρών, που πεθαίνουν πάνω στο καθήκον.
Στις θεομηνίες
Σημαντική είναι η δράση των ιεραποστόλων στις μέρες των θεομηνιών. Ο ιεραποστολικός σταθμός γίνεται τότε εστία φιλανθρωπικής ακτινοβολίας. Εκεί μοιράζεται συσσίτιο στους πεινασμένους. Εκεί νοσηλέυονται οι άρρωστοι. Εκεί καταφεύγουν τα ορφανά και οι απροστάτευτοι.Από κει εκπηγάζει κάθε ενέργεια για τη διατροφή, τη στέγαση, τη νοσηλεία των ασθενών, για την ταφή των νεκρών, για την εύρεση εργασίας των ανέργων, για το ντύσιμο των πτωχών, για το περιμάζεμα των ζητιάνων. Και το αποτέλεσμα; Νέο κύμα ιθαγενών κατακλύζει το ιεραποστολικό σταθμό μόλις τελειώσει η θεομηνία. Το ξεχείλισμα της αγάπης των Χριστιανών τους συγκίνησε βαθειά. Θέλουν κι αυτοί να γίνουν μαθητές του Θεού της αγάπης. Είκοσι ολόκληρα χωριά της Κίνας προσεχώρησαν στον Χριστιανισμό σε μια τέτοια περίσταση. Και για να δείξουν έμπρακτα τη μετάνοιά τους, γκρέμισαν τις παγόδες τους, έκαψαν τα είδωλα, έχτισαν εκκλησίες και χριστιανικά σχολεία, και ύψωσαν το σταυρό στις εισόδους των χωριών.
2. Από το σύγχρονο ιεραποστολικό έργο
της Ορθοδόξου Εκκλησίας
Η πτώση του Βυζαντίου συντέλεσε στη διακοπή του Ορθοδόξου ιεραποστολικού του έργου. όμως και κατά τα νεώτερα χρόνια, δεν έλειψαν τα δείγματα της ορθοδόξου ιεραποστολικής δράσεως τώνΟρθοδόξων Εκκλησιών.
Η Ρωσία
Κατ ἀρχήν, η Ρωσική Εκκλησία, μετά την πτώσι του Βυζαντίου συνέχισε αξιέπαινα την λαμπρή παράδοση της ιεραποστολής. Ρώσοι ιεραπόστολοι εργάσθηκαν στην Φιλανδία, Εσθονία, Λιθουανία, Αλάασκα, Καμτσάκα, Τουρκεστάν, Κίνα, Κορέα, Ιαπωνία, Μαντζουρία, και λίγο στην Νότια Αμερική.
Στην Ιαπωνία
Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ιαπωνίας ιδρύθηκε το 1871 από τον περίφημο ιεραπόστολο Αρχιμανρίτη Νικόλαο, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Καζάτκιν. Η οργανωμένη ιεραποστολική εργασία του μέσα σε λίγα χρόνια είχε να επιδείξη μία μετάφραση της Καινής Διαθήκης, ένα εκδοτικό οίκο, ειδικό συνεργείο συγγραφέων και μεταφραστών, 265 ναούς, 2 οικοτροφεία, 3 περιοδικά, 30, 166 χριστιανούς, 37 ιθαγενείς ιερείς και 129 άλλους ιεραποστόλους. Η Εκκλησία μετά το 1917 συνάντησε πολλές δυσκολίες, για να γνωρίσει και πάλι περίοδο ακμής μόλις το 1952 με την άφιξη του ιερέως Μπεκίζ.
Στην Κίνα
Στην Κίνα μεταδόθηκε η ορθόδοξη πίστη τον 18ο αιώνα από ρώσους ιεραποστολους. Μετά την κομμουνιστική επικράτηση η ρωσική ιεραποστολή ανεκλήθη και η Ορθόδοξη Εκκλησία της Κίνας αναγνωρίσθηκε αυτόνομος από το Πατριαρχείο της Μόσχας. Αριθμεί περίπου 15.000 με 2 ιθαγενείς επισκόπους στο Πεκίνο και τη Σαγκάη. Επίσης στην Κίνα εκδίδεται ορθόδοξο περιοδικό στην κινεζική γλώσσα.
Στην Αλάσκα
Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλάσκας και των νησιών Αλεουτίνων ιδρύθηκε από ρωσική ιεραποστολή του 18ου αιώνος.Εκεί έδρασε ο περίφημος Ιωάννης Βενιαμίνωφ, μετέπειτα επίσκοπος Ιννοκέντιος και στη συνέχεια Μητροπολίτης Μόσχας, ο οποίος διέσωσε την Ορθοδοξία μεταξύ τωνΑλεουτίνων, Κολοχιανών, και Ινδιάνων ιθαγενών. Η Εκκλησία αυτή αριθμούσε 30.000 πιστούς.Ο πατήρ Κωνσταντίνος Γκέστ είναι ο πρώτος εσκιμώος ιερεύς, ο οποίος εξυπηρετεί δεκάδες ενοριών. Επισκέπτεται τακτικώς τα χωρία με λέμβο από δέρματα κατά το καλοκαίρι και με έλκυθρα συρόμενα από ζώα κατά τους χειμερινούς μήνες και κάποτε με ταχυδρομικό αεροπλάνο.
Στην Αρκτική Αμερική
Στην πολική περιοχή της Καμτσάκας και της Αρκτικής Αμερικής το έργο της ορθοδόξου ιεραποστολής ειναι αξιοθαύμαστο.Ο ταπεινός ορθόδοξος ιεραπόστολος οδοιπορεί σε απόσταση 500-600 λευγών, πάνω σε εύθραυστα μονόξυλα, η σε έλκυθρα με τάρανδες και πολλές φορές περπατώντας πεζός, αναζητώντας ανθρώπους, σκορπισμένους εδώ κι εκεί σ εὐρύχωρες ερήμους η σε νησάκια κυκλωμένα από παγετούς.
Στην Κορέα
Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Κορέας ιδρύθηκε από ρωσική ιεραποστολή στα τέλη του 19ου αιώνος. Στο πόλεμο της Κορέας, η παρουσία Ελλήνων αποτέλεσε σταθμό στο έργο της ιεραποστολής, το οποίο πλέον συνεχίζεται από έλληνα ιεραπόστολο. Ο αριθμός των ορθοδόξων αυξάνεται συνεχώς.
Στην Αφρική
Θαυμαστή είναι και η άνθηση της Ορθοδοξίας στην Αφρική. Ο Θεός ανέδειξε πολλούς εργάτες του Ευαγγελίου, με πρωτεργάτες τον π. Χρυσόστομο Παπασαραντόπουλο στο Κογκό και τον π. Ρουβήμ Μουκάσα στην Ουγκάντα. Στην ιεραποστολική αυτή προσπάθεια συντελεί η πνευματική και υλική ενίσχυση του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και των ορθοδόξων μητροπολιτών της Αφρικής, αλλά και των άλλων ορθοδόξων εκκλησιών.
Επίλογος
Με την σύγχρονη ιεραποστολή το φως του Χριστού μεταδίεδετι σ ὅλα τα έθνη.Απόδειξη της μεγάλης εκτάσεως του σύγχρονου ιεραποστολικού έργου είναι το γεγονός ότι η Αγία Γραφή έχει μεταφρασθεί μέχρι σήμερα σε 2500 περίπου γλώσσες και διαλέκτους. Το φως του Χριστού μεταδίδεται σ ὅλα τα έθνη. Μέχρι να γνωρίσουν όλοι οι άνθρωποι το φως του Ευαγγελίου, μέχρι να απλωθεί ο χριστιανισμός σ ὅλη τη γη.
Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
ΚΑΙ Η ΤΕΛΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
1. Το νόημα της ιστορίας
Η παρουσία του Χριστού
Η παρέμβαση του Χριστού στην ανθρώπινη ιστορία (γέννηση, θάνατος, ανάσταση) είναι το κεντρικό γεγονός, το οποίο δίχασε την ιστορία, και ι άξωνας, γύρω από τον οποίο η ιστορία στρέφεται. Η ανατολή του αληθινού Φωτός φώτισε την οδό της Ιστορίας σ ὅλο το βάθος και το πλάτος της. Προς τόνΙησού Χριστό κινούνταν όλο το παρελθόν, και από Αυτόν, ως αφετηρία κινείται το μέλλον.Ο άνθρωπος δεν είναι παιχνίδι που κρέμεται από την τύχη, δεν είναι εξάρτημα της φύσεως και παραδοδική ύπαρξη. Με την απολύτρωση του Χριστού, ο άνθρωπος υψώνεται πάνω από τον χρόνο και στις παροδικές στιγμές της ζωής του εισάγει την αιωνιότητα. έτσι η ύπαρξή του αποκτά νόημα και αξία. Το παρελθόν φωτίζεται δια του μέλλοντος, ενώ το αιώνιο μέλλον συναντάται με το παρελθόν.
Κέντρο ο Χριστός
Στο κέντρο, και πάνω από την ιστορία, στέκεται ο Χριστός, ο οποίος είναι «χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας». (Εβρ. ιγ 8).
Ο σταυρός του είναι η τελιότατη αξιοποίηση της ιστορίας, είναι το κορύφωμα και μεγαλύτερη εκδήλωση της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο, η ύψιστη εγγύηση ότι «τα διάφορα γεγονότα δεν είναι η σαρκαστική απάντηση της τυφλής τύχης, η των αδυσώπητων και άκαμπτων φυσικών νόμων που σπαράσσουν την ανθρώπινη ψυχή», αλλά τμήμα θείου σχεδίου και έκφραση της προαιωνίου βουλής του Θεού, η οποία δεν αφορά μόνο στην ανθρωπότητα ως ολότητα, αλλά και σε κάθε μία ψυχή ιδιαιτέρως. «Υμών και αι τρίχες της κεφαλής πάσαι ηριθμημέναι εισί».
Ολότητα ιστορίας
Η ιστορία λοιπόν δεν είναι απλώς περιγραφή των εγκλημάτων, της τρέλλας και της δυστυχίας του ανθρωπίνου γένους», όπως έλεγε ο Γίββων. Δεν είναι κάτι στατικό, απολιθωμένο και ακίνητο. Δεν είναι άστοχη και τυχαία κίνηση, κυκεώνας και σύμφυρμα γεγονότων. Η ιστορία είναι οργανική ολότητα, και κινείται μέσα στο πλαίσιο του απολυτρωτικού σχεδίου του Θεού και οδηγείται συνεχώς προς την πρόοδο. Η ιστορία είναι ποτάμι με πηγές, με παραποτάμια, με κοίτη που ολοένα ευρύνεται, με δέλτα εκβολών μεγαλοπρεπές.
Βασιλεία Θεού επί γης
Η βασιλεία του Θεού δεν είναι μόνο υπόθεση του μέλλοντος, αλλά είναι ζωντανή παρούσα πραγματικότητα, μικρά ζύμη που ζυμώνεται αργά και προοδευτικά το φύραμα της ανθρωπότητας.Η ζύμη αυτή δρα αθόρυβα στον οργανισμό της ανθρωπότητας, εμψυχώνοντας και ζωοποιώντας τον. όπως λέγει ο συγγραφέας της προς Διόγνητον επιστολής, «όπως είναι μέσα στο σώμα η ψυχή, έτσι είναι και οι Χριστιανοί μέσα στον κόσμο... η ψυχή συνέχει το σώμα... και οι χριστιανοί συνέχουν τον κόσμο».
Συνάντηση Θεού και ανθρώπου
Δια των ιστορικών γεγονότων μιλά ο Θεός προς τον άνθρωπο, και ο άνθρωπος απαντά, είτε υπακούοντας είτε απειθώντας προ τον Θεό. Δύο λοιπόν είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν στην δημιουργία της Ιστορίας. ο θείος και ο ανθρώπινος. Ο άνθρωπος καλείται, να αποφασίσει ελεύθερα και να γίνει συνεργός Θεού στο έργο της διαδόσεως και επικρατήσεως της Βασιλείας του. Επειδή όμως οι δύο αυτοί παράγοντες, ο θείος και ο ανθρώπινος καθορίζουν την πορεία και εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας, γι αὐτό (αν και το νόημα και το τέρμα της δεν είναι γνωστά) είναι δύσκολη η διακρίβωση και ο καθορισμός του νοήματος των επί μέρους ιστορικών γεγονότων. Για το λόγο αυτό είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς το χρόνο κατά τον οποίο η ιστορία θα φθάσει στο τέρμα της.
2. Η επικράτηση της βασιλείας του Θεού
Το κακό σήμερα
Η ανθρωπότητα με την επίδραση της Βασιλείας του Θεού, έχει σημειώσει τεράστια βήματα πνευματικής και ηθικής προόδου. Βεβαίως και σήμερα οι ανθρώπινες κοινωνίες παρουσιάζουν πολλές κακίες. Και σήμερα υπάρχουν άσπλαγχνοι στην ανθρώπινη δυστυχία και αδυναμία. Και σήμερα υπάρχουν υλιστές, οι οποίοι αρνούνται τις ανώτερες πνευματικές αξίες και έχουν ως κανόνα των πράξεων το «φάγωμεν πίωμεν, αύριον γαρ αποθνήσκομεν». Και ο αιώνας μας γνώρισε φρικτά εγκλήματα ανάξια της ανθρωπίνης φύσεως.
Αλλά όμως δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι το ηθικό αισθητήριο έχει αναπτυχθεί και τα κακά αυτά αποδοκιμάζονται από την κοθολική ανθρώπινη συνείδηση.
Η εξάπλωση του Χριστιανισμού
Επειτα η Εκκλησία εξαπλώνεται όλο και περισσότερο. Οι ιεραποστολές φέρνουν το μήνυμα της βασλείας του Θεού μέχρι των περάτων της γης μεταξύ λευκών κίτρινων και μαύρων και αγρίων λαών. Η Αγία Γραφή έχει μεταφρασθεί σ ὅλες σχεδόν τις γλώσσες. Οι μεγάλοι επιστήμονες κηρύσσουν ανάγκη επικρατήσεως των χριστιανικών αρχών.
Τα σύγχρονα προβλήματα
Βέβαια αναμφιβόλως η ανθρωπότητα σήμερα είναι διαιρεμένη από απόψεως θρησκευτικής, εκκλησιαστικής, πολιτικής, ιδεολογικής. Αλλά οι Χριστιανοί δεν απελπίζονται. Γνωρίζουν ότι ὁ Θεός κυβερνά τον ρουν της ιστορίας και την πορεία της Εκκλησίας. Οι πόλεμοι καθιστούν όλο και περισσότερο ζωηρότερο το αίσθημα της παγκοσμίου ειρήνης, η ὁποία ασφαλώς θα έλθει τελικώς ως καρπός επικρατήσεως των χριστιανικών αληθειών. Και τα διάφορα χριστιανικά δόγματα συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο το λανθασμένο δρόμο που βαδίζουν. Η «Μία,Αγία, Καθολική και Αποστολική» Ορθόδοξος Εκκλησία ποθεί να αγκαλιάσει εν αληθεία όλο τον κόσμο, όλη την οικουμένη.
3. Το μέλλον της ανθρωπότητος
Ο τελικός σκοπός προς τον οποίο τείνει η ανθρωπότητα δεν είναι μόνο η επί γης τελείωση και ευτυχία, αλλά προ πάντων η ευτυχία στην αιώνια και ατελεύτητο ζωή, όπου η «κληρονομία άφθαρτος και αμίαντος και αμιάραντος, τετηρημένη εν ουρανοίς εις ημάς». Η κατάκτηση βέβαια της βασιλείας του Θεού επιτυγχάνεται με αγώνα πνευματικό διαρκή και ακατάπαυστο.
«Το πολίτευμα ημών εν ουρανοίς υπάρχει». «όθεν απεκδεχόμεθα την μακαρίαν ελπίδα και επιφάνειαν της δόξης του μεγάλου Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού».
«όταν ο Χριστός φανερωθιή», τότε και οι πιστοί «φανερωθήσονται εν δόξη».
Τα αγαθά «α ητοίμασεν ο Θεός τοις αγαπώσι αυτόν», είναι «α οφθαλμός ουκ είδε και ους ουκ ήκουσε και επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη». Ως τέκνα Θεού θα είμαστε «κληρονόμοι μεν Θεού, συγκληρονόμοι δε Χριστού» και θα συμβασιλεύσουμε μαζί Του στους αιώνες.
